Dự án treo - đánh thuế thay cho thu hồi

Tại điểm h, Khoản 1, Điều 63 của Luật Đất đai vừa được Quốc hội khóa XIII thông qua tại kỳ họp thứ 6 ngày 29-11-2013, đã quy định về các trường hợp thu hồi đất do vi phạm pháp luật đất đai gồm:

Đất được Nhà nước giao, cho thuê để thực hiện dự án đầu tư mà không được sử dụng trong thời hạn mười hai (12) tháng liền hoặc tiến độ sử dụng đất chậm hơn hai mươi bốn (24) tháng so với tiến độ ghi trong dự án đầu tư, kể từ khi nhận bàn giao đất trên thực địa mà không được sự chấp thuận bằng văn bản của cơ quan nhà nước có thẩm quyền quyết định giao đất, cho thuê đất; việc chấp thuận chỉ được thực hiện một lần và không quá thời hạn mười hai (12) tháng.

Với quy định trên đã thể hiện tính kỷ cương và quyết tâm cao của Nhà nước trong việc khắc phục tình trạng dự án treo vốn diễn ra khá phổ biến tại các địa phương, đặc biệt là các đô thị lớn trong thời gian qua. Bên cạnh đó, luật cũng đưa ra những chế tài cụ thể nhằm ngăn chặn tình trạng được Nhà nước giao đất, cho thuê đất nhưng không triển khai dự án, hoặc triển khai chậm theo kiểu “xí phần”. Cụ thể là đối với các dự án treo đã quá thời hạn cho phép, thì tới đây sẽ bị thu hồi đất mà người được giao đất, cho thuê đất (chủ dự án) không được trả lại tiền sử dụng đất, tiền thuê đất đã nộp; không được thanh toán giá trị đầu tư vào đất còn lại và tài sản gắn liền với đất.

Luật quy định như vậy là chặt chẽ, nhưng đối chiếu với hiện thực thì xem ra quy định này có điều chưa phù hợp. Bởi lẽ, hiện nay trong cả nước nói chung và ở Bình Phước nói riêng đã cho thấy một thực tế cần được xem xét lại. Đó là, sau khi thu hồi đất của các dự án treo không triển khai sau nhiều năm được cấp đất, nhưng khi thu hồi xong chính quyền cũng không biết xử lý thế nào. Trong khi đó, nhà đầu tư mới không có nhu cầu và cũng không thể trả lại đất cho nông dân, rốt cục vẫn là đất bỏ hoang. Để khắc phục bất cập này, theo tôi thay vì thu hồi đất của các dự án treo, Nhà nước nên đánh thuế việc chậm đưa vào sử dụng với mức thuế suất rất cao. Làm như vậy buộc các chủ đầu tư phải tính toán ngay từ đầu và có kế hoạch triển khai dự án, hoặc nhanh chóng tự giác trả lại đất đã được giao, được cho thuê. Lợi ích ở giải pháp này là Nhà nước sẽ thu được khoản ngân sách không nhỏ, hoặc nếu nhà đầu tư trả lại đất thì Nhà nước giao cho đối tác mới hay sẽ sử dụng vào việc khác... Như vậy sẽ không còn dự án treo.

Thứ hai, nếu Nhà nước thu thuế cũng có nghĩa là tạo thuận lợi cho chủ đầu tư. Vì trong trường hợp dự án đã bị chậm, chủ đầu tư vẫn có thể cân nhắc, tính toán tiếp tục đóng thuế để duy trì quyền sử dụng đất hay chuyển nhượng dự án cho đối tác khác. Như vậy, Nhà nước vừa không phải lo việc dự án bị bỏ hoang mà cũng không phải bận tâm tìm nhà đầu tư khác để giao đất sau khi thu hồi của chủ cũ.

Vẫn biết rằng luật quy định là vậy, nhưng để áp dụng vào thực tiễn thì cần có nghị định của Chính phủ và thông tư của Bộ Tài nguyên - Môi trường hướng dẫn thi hành. Vì vậy, mong các cơ quan chức năng sớm tham mưu cho Chính phủ và Bộ Tài nguyên - Môi trường có giải pháp hữu hiệu để khắc phục bất cập trên.

N.V