Độc đáo môn thể thao cà kheo

BP - Chị Bế Thị Mỹ Lệ (1982, dân tộc Tày), ngụ ấp Đồng Chắc, xã Tân Hòa, huyện Đồng Phú gắn bó với môn thể thao đi cà kheo từ khi còn nhỏ. Với tình yêu, niềm đam mê môn cà kheo đã giúp chị gặt hái những thành tích cho phong trào thể thao xã Tân Hòa.

Chị Lệ cho biết: Lúc tôi còn nhỏ, Cao Bằng (quê chị Lệ - PV) hoang vu lắm, đất đá lởm chởm, trời mưa đường đi trơn trượt. Nhiều người lên rẫy, lội đường sình đất ngã dúi xuống, vì vậy đôi cà kheo đã song hành với mỗi người dân từ đó. Ngày mưa cũng như ngày nắng, người dân quê tôi dùng cà kheo vượt sông, lội suối đi làm rẫy, đi thăm nom nhau lúc ốm đau. Khi bắt được nhiều cá suối, lấy được nhiều măng rừng lại khoác gùi lên vai, dùng đôi cà kheo di chuyển qua đường đất đỏ nhầy nhụa để ra thị trấn mua bán hàng hóa phục vụ cuộc sống. Trước đây, không có đôi cà kheo thì những ngày mưa dầm người dân không biết ra khỏi làng bằng cách nào, đi bộ vừa chậm vừa không an toàn. Cà kheo không chỉ dùng để di chuyển mà còn là vũ khí để xua đuổi thú rừng, chống chọi khi gặp hiểm nguy.

Đôi cà kheo đã gắn bó với chị Bế Thị Mỹ Lệ từ khi còn nhỏ

Khi gia đình vào Bình Phước lập nghiệp, cuộc sống gặp không ít khó khăn nhưng niềm đam mê với cà kheo trong chị Lệ vẫn không giảm. Những lúc rảnh rỗi hoặc trời mưa, đường trơn trượt, chị lại lấy cà kheo để di chuyển cho dễ dàng.

Những năm gần đây, Tân Hòa tập trung mọi nguồn lực xây dựng nông thôn mới, các tuyến đường được nhựa hóa, bê tông hóa... nên xe chạy bon bon. Đường đến trường, lên rẫy cũng thuận lợi hơn rất nhiều. Ngày xưa, cà kheo dùng để di chuyển lên rẫy, phòng vệ thì ngày nay cà kheo thành môn thể thao rèn luyện sức khỏe và tham dự các hội thi thể dục thể thao. Năm 2011, tham gia Liên hoan thể thao các dân tộc thiểu số huyện Đồng Phú, chị đoạt 3 giải nhì chạy cà kheo với các cự ly 100m, 150m, 200m trước sự ngỡ ngàng của mọi người. Nhưng vì cuộc sống khó khăn, con nhỏ, chị tạm gác đam mê để lo cho gia đình. Chị nói, mỗi lần thấy mấy đứa nhỏ trong ấp đi cà kheo chị lại nhớ da diết. Vậy nên sau những giờ lao động vất vả, chị lại lấy đôi cà kheo tập đi để rèn luyện sức khỏe cũng như giữ gìn môn thể thao truyền thống của dân tộc mình.

Khi kinh tế ổn định, các con lớn, chị tích cực tham gia các phong trào văn hóa, văn nghệ, thể dục thể thao tại địa phương. Tại Liên hoan văn hóa - thể thao các dân tộc thiểu số huyện Đồng Phú năm 2019, chị tham gia rất nhiều nội dung, như: Hát múa, kéo co, biểu diễn thời trang dân tộc, đi cà kheo, đẩy gậy... góp phần giúp đơn vị xã Tân Hòa đoạt giải nhất thời trang dân tộc, giải ba ca múa nhạc, giải nhì kéo co... Trong đó, nội dung ấn tượng nhất chị đoạt giải nhất chạy cà kheo cự ly 200m.

Chị Lệ cho biết: Để có được cây kheo ưng ý thì phải lựa chọn kỹ từ những cây tre lâu năm, thẳng, đặc, chịu lực tốt, có đường kính 4-6cm, dài từ 2-3m. Đi cà kheo phải thật khéo léo, người đi phải giữ thăng bằng tốt. Nhiều người mất cả tháng, thậm chí có người còn không thể sử dụng được cà kheo vì quá cao, rất khó giữ thăng bằng. Vì thế, để làm chủ đôi cà kheo là cả một nghệ thuật, cần sự khổ luyện, khéo léo và có sức khỏe. Thời gian tới, tôi sẽ tiếp tục tập luyện thêm môn bắn nỏ, đẩy gậy... để tăng cường sức khỏe. Ngoài ra, còn thường xuyên hướng dẫn con gái lớn các môn thể thao dân tộc. Tôi mong muốn các cấp chính quyền tổ chức nhiều sân chơi thể thao cho dân tộc thiểu số để các môn thể thao truyền thống của đồng bào các dân tộc được bảo tồn, phát huy.

Được tận mắt chứng kiến hàng chục người trên đôi cà kheo cao lênh khênh đi lại uyển chuyển, chạy đua, chơi bóng nhịp nhàng mới cảm nhận hết sự thú vị của loại hình nghệ thuật đậm chất dân gian này. Nói về ý nghĩa của đôi cà kheo, anh Lê Xuân Nghị, Phó giám đốc phụ trách Trung tâm Văn hóa - Thể thao huyện Đồng Phú cho biết: Cà kheo không chỉ là phương tiện di chuyển, mà nó là sáng tạo nghệ thuật, mong ước chinh phục thiên nhiên của con người.

Khắc Bảy