Điệu quan họ trên đất Bình Phước

BP - Quan họ Bắc Ninh là món ăn tinh thần, nét văn hóa truyền thống của người dân Kinh Bắc. Bởi thế, những người con quê hương Kinh Bắc khi xa quê lập nghiệp, dù đi đâu, ở đâu vẫn duy trì gắn bó để những làn điệu dân ca quan họ ngày càng vang xa. Bà Vũ Minh Thiện (1965, ảnh), ngụ ấp Chợ, xã Tân Tiến, huyện Đồng Phú là người như thế.

Bà Thiện sinh ra trong gia đình có 6 người con tại xã Cao Đức, huyện Gia Bình, tỉnh Bắc Ninh - cái nôi của nghệ thuật hát quan họ. Cha bà Thiện là người đam mê nghệ thuật, từ nhỏ ông tích cực tham gia các phong trào văn hóa, văn nghệ. Lớn lên, ông là thành viên của gánh hát tuồng tại địa phương. Thừa hưởng những tố chất nghệ thuật từ cha, cả 6 anh chị em bà đều đam mê nghệ thuật và sở hữu giọng hát hay, truyền cảm. Nổi bật hơn cả là người con thứ 4 - bà Vũ Minh Thiện. Ngay từ thời học phổ thông, những làn điệu ngọt ngào, đằm thắm của dân ca quan họ đã làm bà Thiện say đắm.

Bà Vũ Minh Thiện (thứ 2 từ phải qua) giao lưu quan họ tại Bắc Ninh

Năm 18 tuổi, bà lấy chồng rồi sinh con. Kinh tế gia đình khó khăn, bà tập trung làm kinh tế. Năm 1994, vợ chồng bà cùng 3 người con vào lập nghiệp tại ấp Chợ, xã Tân Tiến. Dồn hết vốn tích góp bà mua được 3 ha đất rẫy đầu tư trồng điều, cao su, tiêu, lúc rảnh rỗi bà đi phụ hồ, làm cỏ, bón phân thuê... Những năm đầu, cây trồng chưa có thu, bà bàn với chồng ở nhà làm rẫy chăm con, bà đi TP. Hồ Chí Minh bán hàng rong kiếm thêm thu nhập... Vất vả nhưng tình yêu với làn điệu quan họ không bao giờ tắt trong bà. Bà kể: “Lúc xa nhà, nhớ chồng con, tôi chỉ biết ngân nga những câu quan họ để vơi nỗi buồn...”. Thấy bà hát hay, múa giỏi, Ban chủ nhiệm Câu lạc bộ (CLB) quan họ Trúc Xinh, quận Bình Tân, TP. Hồ Chí Minh, mời bà tham gia. Ban ngày bà đi bán hàng rong, ban đêm tập luyện tại CLB.

Năm 2005, bà về Tân Tiến và tham gia CLB văn nghệ Người cao tuổi xã, thường xuyên tham gia các phong trào văn hóa, văn nghệ, hội thi, hội diễn do tỉnh, huyện tổ chức. Để thỏa mãn niềm đam mê và quảng bá dân ca quan họ Bắc Ninh, bà đã quy tụ một số người yêu quan họ đến từ các tỉnh phía Bắc... đang sinh sống tại Đồng Phú cùng thành lập CLB Hương Quê. Từ đó, các thành viên hăng say luyện tập, đóng góp kinh phí mua sắm trang phục, đạo cụ rồi tổ chức nhiều chương trình giao lưu, biểu diễn phục vụ nhân dân... Với vai trò là Phó chủ nhiệm phụ trách nội dung bà dàn dựng, biên đạo múa... tất cả chương trình văn nghệ của CLB. Bà Thiện chia sẻ: “Tự hào là người con quê hương quan họ Bắc Ninh nên dù đi đâu, ở đâu chúng tôi không chỉ đem lời ca, tiếng hát phục vụ nhân dân mà còn mong muốn làm cho quan họ Bắc Ninh ngày càng lan tỏa”.

Khi tham gia CLB, bà không chỉ tập luyện cho các liền anh, liền chị mà còn sáng tác gần 10 ca khúc, như: Tình người quan họ, Tình anh chiến sĩ biên phòng, Tình hậu phương... nhận được sự cổ vũ của mọi người. Bà nói: “Các ca khúc khi sáng tác, tôi luôn cố gắng đổi mới lời ca mộc mạc, gần gũi để truyền tải được cái ngọt ngào, sâu lắng của dân ca quan họ đến mọi người, trong đó có lớp trẻ nhằm gìn giữ giá trị văn hóa truyền thống của cha ông”. Với đam mê cống hiến và góp phần gìn giữ nghệ thuật quan họ, hiện bà mở lớp dạy hát quan họ cho học sinh Trường tiểu học Tân Tiến. Bà Thiện cho biết: “Nhu cầu học hát quan họ của lớp trẻ khá cao, thời gian tới, tôi sẽ phối hợp các trường học mở rộng trong toàn huyện”.

Trong những năm qua, bà Thiện đã đóng góp tích cực cho phong trào văn hóa, văn nghệ. Đặc biệt năm 2014, bà đoạt giải nhì hội thi “Tiếng hát quan họ” do Hội đồng hương tỉnh Bắc Ninh tổ chức tại TP. Hồ Chí Minh; năm 2018, đoạt giải nhì hội thi “Câu quan họ phương Nam” do Cung văn hóa lao động TP. Hồ Chí Minh phối hợp Sở Văn hóa - Thể thao và Du lịch tỉnh Bắc Ninh tổ chức. Hơn 20 năm qua, bà trăn trở làm sao để dân ca quan họ lan tỏa đến mọi người dân. Cũng vì lẽ đó mà bà Thiện luôn say mê với nghệ thuật dù đã ngoài 50 tuổi.

Khắc Bảy