Đào tạo nguồn nhân lực văn hóa nghệ thuật: Chưa xứng tầm

BPO - Nhằm góp phần thực hiện tốt định hướng xây dựng một nền văn hóa tiên tiến, đậm đà bản sắc dân tộc, những năm gần đây, TPHCM đã có nhiều chủ trương, chính sách hỗ trợ phát triển nguồn nhân lực trên lĩnh vực văn hóa nghệ thuật (VHNT). Tuy nhiên, thực tế, việc quan tâm đầu tư xây dựng nguồn nhân lực, phát triển VHNT tại TPHCM vẫn chưa xứng tầm với vai trò là một trung tâm kinh tế, văn hóa lớn của cả nước.

Thiếu giảng viên và cơ sở vật chất

Là đơn vị trọng điểm đào tạo, bồi dưỡng nguồn nhân lực trong lĩnh vực VHNT cho TPHCM và các tỉnh thành khu vực phía Nam nhưng Trường Đại học Sân khấu - Điện ảnh TPHCM (trực thuộc Bộ VH-TT-DL) vẫn đang đối mặt với không ít khó khăn. Gần 40 năm qua, nhà trường đã đào tạo rất nhiều thế hệ nghệ sĩ và cán bộ văn hóa nghệ thuật. Từ ngôi trường này, rất nhiều thế hệ nghệ sĩ đã thành danh, góp sức phục vụ đời sống văn hóa tinh thần của người dân Nam bộ và cả nước.

Đặc trưng tính chất là một trường nghệ thuật đặc thù nhưng trang thiết bị máy móc, nhà hát thực nghiệm, sân khấu… vẫn thiếu trầm trọng. Nguyên do cơ sở vật chất của nhà trường đã xây dựng từ rất lâu, nay trở nên cũ kỹ, lạc hậu mà chưa có kinh phí thay thế, nâng cấp.

Trường Đại học Sân khấu - Điện ảnh TPHCM hiện đang có 1 phó giáo sư chuyên ngành nghệ thuật, 3 tiến sĩ, 3 nghiên cứu sinh, 14 thạc sĩ, 5 giảng viên đang theo học cao học và một số chuyên gia là các NSND, NSƯT, các nghệ nhân dân gian, chuyên gia nghiên cứu, hoạt động chuyên ngành nghệ thuật sân khấu điện ảnh... trực tiếp tham gia giảng dạy. “Nhà trường hiện đang đào tạo khoảng 500 sinh viên theo học hệ trung cấp, cao đẳng và đại học. Về lực lượng giảng viên, nhà trường đang thiếu.

Mặt khác, trường là đơn vị đào tạo nghệ thuật có yếu tố đặc thù nên sinh viên cần phải có nhiều không gian hơn như không gian sân khấu để sáng tạo, nhà hát thể nghiệm… phục vụ giảng dạy, mà cơ sở vật chất của nhà trường thì chưa đáp ứng được”, PGS-TS-NGƯT Phan Thị Bích Hà, Hiệu trưởng nhà trường cho biết. 

Trường Cao đẳng Văn hóa nghệ thuật TPHCM (thuộc Sở VH-TT TPHCM) cũng trong tình trạng thiếu cơ sở vật chất và thiếu đội ngũ giảng viên. Theo quy định của Bộ GD-ĐT tại Thông tư số 14/2009, ngoài những hạng mục có tính phục vụ chung như hội trường, giảng đường, phòng học, thư viện, trung tâm học liệu, ký túc xá… thì những hạng mục cần có để phục vụ đào tạo ngành nghệ thuật sân khấu, âm nhạc, mỹ thuật như xưởng may, xưởng vẽ, phòng triển lãm, phòng trưng bày, sân khấu đa năng, sân khấu chuyên ngành nhạc, kịch… thì trường chưa đạt chuẩn. Để đáp ứng nhu cầu đào tạo khoảng 1.400 sinh viên như hiện nay, nhà trường phải cần thêm trên 40 giảng viên để bổ sung vào số định biên ít ỏi 70 người hiện tại.

 Thiếu cả người học

Câu chuyện trăn trở của các cơ sở đào tạo nguồn nhân lực tại TPHCM không chỉ là thiếu cơ sở vật chất và khó tìm được giảng viên đúng chuẩn quy định của Bộ GD-ĐT, vấn đề còn là tình trạng eo sèo, thiếu vắng người học ở các ngành nghề then chốt, ở những ngành văn hóa nghệ thuật truyền thống trong danh sách bảo tồn.

TS Trương Nguyễn Ánh Nga, Phó Hiệu trưởng Trường Cao đẳng Văn hóa nghệ thuật TPHCM cho biết, ngành nhiếp ảnh của trường hiện tại khó có thể tìm được giảng viên có trình độ đại học (ngành nhiếp ảnh) để giảng dạy vì ở miền Nam chưa có cơ sở nào đào tạo cử nhân nhiếp ảnh. Tương tự là ngành sân khấu cải lương. 

Vài năm nay, như tình trạng chung của nhiều đơn vị đào tạo nghệ thuật trong nước, nhà trường không có sinh viên theo học ngành lý luận phê bình nghệ thuật - một ngành được coi là then chốt, không thể thiếu trong đào tạo nhân lực lĩnh vực văn hóa nghệ thuật. PGS-TS Phan Thị Bích Hà cho biết: “Trước đây, chúng tôi đào tạo được 3 khóa ngành lý luận phê bình nghệ thuật. Còn hiện giờ, nhà trường vẫn giữ mã ngành này nhưng… chưa có người học”.

Chủ trương có, bao giờ thực hiện?

“Ngoài thế hệ các đạo diễn Trần Minh Ngọc, đạo diễn Đoàn Bá, đạo diễn Nguyễn Văn Phúc… phần đông nay đã lớn tuổi, gần đây nhất chỉ có NSƯT Công Ninh, còn lại hơn 20 năm nay hầu như chưa có ai được đi học ở nước ngoài cả. Điều này là một thiệt thòi rất lớn cho nhà trường”, TS Trần Yến Chi, Trưởng phòng Đào tạo ĐH Sân khấu điện ảnh cho biết. Những năm qua, nhà trường có hợp tác với các Học viện quốc tế của Pháp, Thụy Điển, Australia, Nhật Bản, Hàn Quốc... để đào tạo ngắn hạn cho cán bộ giảng viên, nhưng hầu hết chỉ dừng lại ở mối quan hệ tự thân vận động. 

Ngày 22-1-2014, Chủ tịch UBND TPHCM đã có quyết định số 410 phê duyệt Kế hoạch thực hiện “Chương trình nâng cao chất lượng, phát triển bồi dưỡng năng khiếu, nhân tài lĩnh vực văn hóa nghệ thuật, thể dục thể thao giai đoạn 2011 - 2015”. Trong đó, giai đoạn 2011 - 2015 và những năm tiếp theo, TPHCM tập trung đào tạo diễn viên các bộ môn nghệ thuật truyền thống như: cải lương, hát bội, múa rối nước, múa dân gian… nhằm bảo tồn, duy trì giá trị văn hóa truyền thống quý báu của dân tộc.

Cụ thể, TP chú trọng đào tạo chuyên môn (đại học và sau đại học) cho các chức danh đạo diễn, biên đạo múa, nghệ sĩ chỉ huy hợp xướng, chỉ huy dàn nhạc… cũng như các lĩnh vực nghệ thuật khác. Hình thức đào tạo là từ ngắn hạn đến dài hạn, từ chính quy đến bồi dưỡng, truyền nghề, trong nước lẫn ngoài nước… 

Gần đây nhất, tháng 8-2014, Thủ tướng Chính phủ đã phê duyệt “Quy hoạch tổng thể phát triển nghệ thuật biểu diễn đến năm 2020, tầm nhìn đến năm 2030” của Bộ VH-TT-DL. Với mục tiêu đào tạo, phát triển nhân lực ngành nghệ thuật biểu diễn có năng lực sáng tạo, Chính phủ đã đặt ra nhiều giải pháp để phát triển nguồn nhân lực cho lĩnh vực này. Trong đó, việc nâng cao trình độ đào tạo trong các bậc học và hệ thống trường văn hóa nghệ thuật được quan tâm hàng đầu. Đặc biệt, quy hoạch chú trọng công tác tuyển chọn, cử đi đào tạo chính quy dài hạn và ngắn hạn ở nước ngoài, trong đó ưu tiên đối với một số lĩnh vực nghệ thuật biểu diễn mang tính đặc thù…

Đầu tư cho VHNT - chủ trương đã có nhưng bao giờ thực hiện thì có lẽ vẫn còn là câu chuyện dài!

Nguồn SGGP