Núi Đá Dựng còn có tên là Châu Nham (tên cổ là Bạch Thấp) thuộc hệ thống núi đá vôi vùng Hà Tiên, nằm trong địa phận xã Mỹ Đức cách trung tâm thị xã Hà Tiên 4km. Nhìn từ hướng quốc lộ 80, núi có hình thang mà mặt tây bắc chỉ cách biên giới Việt Nam - Campuchia vài chục mét.
Núi Đá Dựng có đến 11 hang động. Chuyện dân gian xưa kể rằng
khi chân núi còn tiếp giáp với biển cạn, chen chúc bao quanh những hang động
hình thành từ chân sóng là những cánh rừng tràm, lau sậy rậm rạp đã trở thành
sân chim cho các loài chim phương nam tìm về làm tổ, sinh sôi. Đô đốc Hà Tiên
Mạc Thiên Tích và các thi nhân tao đàn Chiêu Anh Các từng ví khung cảnh đàn cò
trắng lao xao bay về đậu trên núi là một trong mười cảnh đẹp xứ Hà Tiên (Hà Tiên
thập cảnh).
Lướt qua những hang dưới chân núi, hang số 4 hay còn gọi hang Quân Y là nơi lưu dấu nhiều di tích tôn giáo từ thuở khai sơn. Cảnh vật lung linh ẩn hiện dưới làn sương mờ ảo trông u tịch, thâm nghiêm. Đây đó còn ngổn ngang nhiều khối thạch nhũ vỡ vụn do bị bom đạn trong thời kỳ các chiến sĩ cách mạng chọn hang làm căn cứ chống Mỹ.
Núi Châu Nham không cao, chỉ khoảng 100m nhưng hiểm trở bởi vách núi thẳng đứng, lởm chởm với những hang động cheo leo, ngóc ngách. Trước đây người khỏe mạnh dẻo dai leo trèo suốt buổi cũng chỉ đến được vài hang ở quãng giữa ,thì nay đã có đường bằng đá hộc dài gần 800m lên núi, vừa an toàn lại mất ít thời gian. Người dân Hà Tiên vẫn nằm lòng 11 cái tên: hang Biệt Động, hang Quân Y, hang Thạch Sanh, hang Thầy, hang Nam Vang, hang Thập Điện, điện Hoàng Gia, điện Bồng Lai… Mỗi cái tên gợi nhớ một sự kiện lịch sử hay người có công khai phá.
Tọa lạc trên đỉnh núi, hang Thạch Sanh còn khá
nguyên vẹn và là hang đẹp nhất trong quần thể các hang núi Châu Nham. Có lẽ do
đường đi trắc trở nên chưa có sự xâm phạm nào đáng kể của con người. Hầu hết
những khối thạch nhũ trong hang tạo hình từ năm phiến dây đàn theo truyền thuyết
Thạch Sanh; ở đây có giếng Tiên là nơi tiên nữ thường giáng trần tắm mát, có
hang Trống Ngực nơi mà ai chui qua, lấy tay vỗ nhẹ vào ngực sẽ nghe vang lên âm
thanh tựa tiếng trống, hang Rồng với gò đá nhấp nhô có vảy như thân con
rồng.
(Theo mangdulich.com)
