Đại biểu Quốc hội Bùi Mạnh Hùng (Bình Phước) đóng góp ý kiến về dự án Luật Đất đai (sửa đổi)

Đại biểu Bùi Mạnh Hùng phát biểu tại hội trường về dự án Luật Đất đai

Đại biểu Bùi Mạnh Hùng đóng góp 6 ý kiến quan trọng

Đại biểu Bùi Mạnh Hùng cơ bản nhất trí với tờ trình của Chính Phủ về sự cần thiết, quan điểm và mục tiêu sửa đổi Luật Đất đai 2003. Tuy nhiên, Đại biểu Bùi Mạnh Hùng cho rằng dự thảo Luật đất đai (sửa đổi) trình Quốc hội chưa thực sự tạo được bước đột phá, cần nhấn mạnh hơn nữa mục tiêu cải cách thủ tục hành chính về đất đai, quản lý chặt chẽ đất đai đảm bảo dân chủ, công khai, minh bạch; hạn chế tham nhũng, lãng phí, tiêu cực trong quản lý, sử dụng đất đai.

Đại biểu Bùi Mạnh Hùng cho rằng trong toàn bộ dự thảo luật, toàn dân với vai trò là chủ sở hữu về đất đai chưa được cụ thể hóa thành các chế định, các điều luật cụ thể. Các chế định về quản lý, sử dụng đất trong dự thảo luật lại thể hiện tinh thần sở hữu nhà nước đất đai, trong khi nhà nước thực chất chỉ là người đại diện của chủ sở hữu theo ủy quyền. Đề nghị, dự án luật phải làm rõ khái niệm “sở hữu toàn dân”; cơ chế để nhân dân thực hiện quyền sở hữu của mình; nhiệm vụ “đại diện chủ sở hữu”; quyền nào thực hiện thông qua Quốc hội và HĐND các cấp, quyền nào thực hiện thông qua chính phủ và UBND các cấp.

Mặt khác, dự thảo luật quy định quyền hạn và trách nhiệm quản lý của nhà nước đối với đất đai, nhưng chưa phân biệt rõ quyền hạn và trách nhiệm đó do chủ sở hữu ủy quyền hay việc thực hiện nhiệm vụ theo chức năng của nhà nước. Chính vì vậy, các quy định về vai trò của nhân dân và cơ quan dân cử rất mờ nhạt và thiếu một cơ chế để thực hiện nhiệm vụ giám sát một cách hữu hiệu.

Thiếu cơ chế giám sát cụ thể của nhân dân sẽ dễ dẫn tới lạm quyền, và đây chính là nguyên nhân của tham nhũng, khiếu kiện về đất đai đã không ngừng gia tăng trong thời gian qua. Do đó, nhiệm vụ sửa luật lần này phải khắc phục được tình hình trên. Để đảm bảo quyền của “chủ sở hữu” trên thực tế, cần phải quy định cụ thể cơ chế giám sát của nhân dân, thông qua cơ quan đại diện nhân dân là Quốc hội và HĐND các cấp trong việc thực hiện nhiệm vụ của nhà nước với vai trò là đại diện của chủ sở hữu.

Về các quy định cụ thể, Đại biểu Bùi Mạnh Hùng đề nghị thiết kế lại chương 2 và đổi tên thành chương: “Chủ sở hữu về đất đai và nhiệm vụ của đại diện chủ sở hữu” nhằm khẳng định đúng vị trí pháp lý của nhà nước trong việc thực hiện nhiệm vụ quản lý đất đai theo sự ủy nhiệm của toàn dân và tinh thần đó cần xuyên suốt các quy định của dự án luật. Đồng thời, bổ sung vào chương này quy định về quyền hạn và nhiệm vụ của nhà nước với tư cách là đại diện của chủ sở hữu về đất đai và chức năng quản lý của nhà nước đối với đất đai.

Vấn đề thu hồi đất (Chương 5): Dự thảo đã quy định cụ thể hơn các trường hợp thu hồi đất để phục vụ mục đích quốc phòng, an ninh, lợi ích quốc gia, lợi ích công cộng; thu hồi đất để sử dụng vào mục đích phát triển kinh tế xã hội; thu hồi đất do vi phạm luật đất đai; thu hồi đất do chấm dứt sử dụng đất theo pháp luật hoặc tự nguyện. Đây là điểm tích cực của dự thảo sửa đổi, các quy định này là căn cứ để xác định tính đúng đắn của quyết định thu hồi đất. Tuy nhiên việc giao thẩm quyền thu hồi đất cho chủ tịch UBND vẫn thiếu cơ chế giám sát, chưa thể hiện được vai trò của chủ sở hữu, của nhân dân về đât đai. Do đó, cần quy định cơ chế giám sát về quy hoạch, về sự cần thiết, hiệu quả và khách quan. Phương án thu hồi đất phải được công khai trước dân bằng hình thức cụ thể. Tóm lại, phải có cơ chế giám sát cụ thể, hiệu quả của nhân dân một cách trực tiếp hoặc thông qua các cơ quan dân cử đối với việc thu hồi đất ngay từ việc ra chủ chương thu hồi đất và xuyên suốt quá trình thực hiện dự án. Đây là giải pháp hiệu quả để phòng ngừa, ngăn chặn việc lợi dụng chính sách thu hồi đất không vì lợi ích công cộng, đảm bảm nguyên tắc Hiến định: “Đất đai là sở hữu toàn dân”.