Cuộc khởi nghĩa của Mahdi

BP - Trong thế kỷ XIX, Sudan bị Ai Cập thôn tính làm thuộc địa. Năm 1881, một tín đồ Islam tên là Muhammad ibn Abdalla tự xưng Mahdi (chúa cứu thế) dấy binh khởi nghĩa. Nhân dân Sudan hay tin liền kéo đến tụ nghĩa dưới cờ của Madhi để quyết quét sạch ngoại xâm và phục hưng lại đạo Hồi.

Khi có lực lượng, Mahdi tổ chức tấn công vào những vùng hẻo lánh, nơi có ít đối phương để vừa gây thanh thế, vừa tước đoạt vũ khí địch, đồng thời trang bị lại cho mình. Tin Sudan khởi nghĩa, vua Ai Cập ra lệnh cho quân đội bằng mọi cách phải trấn áp. Thế nhưng, quân Sudan với ngọn cờ chính nghĩa đã phát triển nhanh như vũ bão và lần lượt tiến đánh các vị trí hiểm yếu của đối phương. Ai Cập liên tục đưa quân sang trợ chiến nhưng đều bị Madhi đánh bại. Đến tháng 4-1884, quân của Madhi đã làm chủ hơn 80% lãnh thổ đất nước và cắt đứt sự liên kết với biên giới Ai Cập. Vì vậy, liên quân Anh - Ai Cập không thể cứu viện cho chiến trường Sudan. Trước tình hình đó, vua Ai Cập phải cử một viên tướng người Anh khét tiếng là Char George Gordon sang làm Thống đốc Sudan. Gordon dùng thủ đoạn nham hiểm để phân hóa đội ngũ lãnh đạo cuộc khởi nghĩa bằng cách viết thư riêng cho từng người kêu gọi chung sống hòa bình và hứa hẹn giao quyền cai trị các tỉnh cho lãnh đạo quân khởi nghĩa nếu quy thuận về với Ai Cập. Madhi biết rõ âm mưu này nên trả lời bằng thư thách chiến.

Cuối tháng 1-1885, Madhi ra lệnh tổng tấn công trong cả nước tiến vào các vị trí quân Ai Cập còn lại. Lúc này, Gordon đang tìm cách rời khỏi Sudan nhưng đã bị nghĩa quân bắt sống và xử tử ngay tại chỗ. Đầu tháng 2-1885, quân Anh tiến vào Sudan để cứu nguy cho Gordon nhưng đã quá muộn nên buộc phải kéo quân về lại Ai Cập. Maidhi thành lập quốc gia thành một nhà nước thần trị. Các chính sách, pháp luật của chế độ cũ bị đem ra tiêu hủy. Madhi lãnh đạo đất nước được 6 tháng thì qua đời do bệnh thương hàn, phó tướng của ông là Abdallahi ibn Muhammad, xưng là Khalifa (Thống lĩnh) lên thay. Đất nước Sudan do Madhi khởi thảo theo mô hình một nhà nước thống nhất được tồn tại trong hơn 20 năm thì bị các thế lực ngoại bang xâu xé.

Các nhà nghiên cứu lịch sử nhận định, cuộc khởi nghĩa của Madhi tuy kéo dài trong 4 năm nhưng là một cuộc chiến đấu gian khổ và ác liệt. Đây là một sự kiện lớn trong tiến trình phát triển của nhân loại, nhất là đối với nhân dân các bộ tộc ở châu Phi. Thắng lợi của cuộc khởi nghĩa này đã để lại cho nhân loại nhiều bài học giá trị trong bạo lực cách mạng, về giải phóng dân tộc, giải phóng đất nước. Trong đó nổi bật nhất là sự đoàn kết, đồng cam cộng khổ, cùng chung chí hướng, đấu tranh có mục đích, có lý tưởng... sẽ vượt qua bất kể thế lực nào. 

T.Phong
(Trích nguồn 102 sự kiện nổi tiếng thế giới)