Cột mốc chủ quyền nơi đầu sóng (tt)

Kỳ 2: Công trình của trí tuệ và lòng tâm huyết

Tháng 6-2012, công trình “Các giải pháp khoa học công nghệ trong thiết kế, xây dựng Trạm dịch vụ kinh tế-khoa học kỹ thuật gọi tắt là Công trình DK1” giai đoạn 1990-2010, do Bộ Tư lệnh Công binh chủ trì vinh dự được nhận Giải thưởng Hồ Chí Minh. Đây là một phần thưởng cao quý, vinh danh những con người tâm huyết với các công trình trên biển.

Tôi gặp Đại tá Nguyễn Quý, nguyên Trưởng ban DK1, Binh chủng Công binh nhân dịp ông quay trở lại cơ quan thăm bạn hữu. Dù đã nghỉ hưu nhưng ông vẫn tràn đầy phong cách lính. Dường như niềm vui cùng đồng nghiệp sau một năm nhận Giải thưởng Hồ Chí Minh cho Công trình DK1 còn vẹn nguyên trong lòng người lính già, để rồi câu chuyện của hơn 20 năm về trước, ông và những cán bộ Công binh được giao nhiệm vụ thiết kế, xây dựng công trình DK1 bỗng chốc ùa về.

Vạn sự khởi đầu nan

Những ngày đầu năm 1989, đồng chí Nguyễn Quý đang xoay tròn bên bàn làm việc thì Thiếu tướng Vũ Trọng Hà, Tư lệnh Binh chủng Công binh gọi anh lên giao nhiệm vụ. Vừa vào phòng Tư lệnh nói ngay: Tôi vừa nhận nhiệm vụ trực tiếp từ cấp trên về. Tôi mời đồng chí lên nhận một nhiệm vụ đặc biệt quan trọng. Bộ Chính trị đã quyết định xây dựng các công trình trên thềm lục địa phía Nam. Cụm công trình này mang tên “Trạm dịch vụ kinh tế-khoa học kỹ thuật”-gọi tắt là Công trình DK1. Nhà nước đã thành lập ban chỉ đạo, giao cho Bộ Quốc phòng chịu trách nhiệm thiết kế sản xuất 4 thượng tầng lắp đặt trên 4 chân đế để bộ đội sinh hoạt, công tác và chiến đấu. Thủ trưởng Bộ tín nhiệm giao nhiệm vụ này cho công binh. Hôm nay, thay mặt Bộ tư lệnh, tôi giao trọng trách này cho đồng chí. Đồng chí được cử làm Tổng chỉ huy các lực lượng công binh thiết kế, sản xuất, lắp dựng toàn bộ công trình. Chúng ta đã làm nhiều công trình biển. Với truyền thống “Mở đường thắng lợi”, tin chắc rằng binh chủng công binh sẽ hoàn thành tốt nhiệm vụ khó khăn gian khổ, phức tạp nhưng vô cùng vẻ vang này.

Kiểm tra trong quá trình thi công công trình DK1

Chúng tôi nhanh chóng phối hợp với các bên B thiết kế thi công phần chân đế, Viện Kỹ thuật Công binh khẩn trương bắt tay vào thiết kế 4 thượng tầng, lập dự toán cùng với Nhà máy X49 lên phương án tổ chức sản xuất thi công - Đại tá Nguyễn Quý nói.

Phát huy truyền thống cần cù, sáng tạo, trong hoàn cảnh vừa thiết kế, vừa thi công, vừa làm vừa chỉnh sửa, Nhà máy X49 đã tổ chức lao động không kể ngày hay đêm, hoàn thành một khối lượng cấu kiện hàng trăm tấn sắt thép nặng nề với độ chính xác cao để lắp dựng công trình đạt yêu cầu kỹ thuật nghiêm ngặt.

Vững vàng cột mốc nơi đầu sóng

Đại tá Nguyễn Bá Hiểu, Trưởng ban DK1, biết chúng tôi đang trò chuyện về Công trình DK1, nhớ lại:

- Vào thời điểm đó, nhiệm vụ được giao hết sức nặng nề. Tuy nhiên, để tìm ra được các giải pháp công nghệ trong thiết kế, xây dựng công trình DK1 là sự góp sức của rất nhiều cơ quan ban ngành như: Liên doanh dầu khí Việt - Xô, Công ty thiết kế và xây dựng dầu khí (PVEC), Trung tâm kỹ thuật công trình đặc biệt - Bộ Quốc phòng…

Đại tá Nguyễn Bá Hiểu cho biết: Vượt qua những khó khăn ban đầu, đội ngũ cán bộ công binh đã sát cánh cùng với các cán bộ kỹ sư Viện Nghiên cứu và Thiết kế Công trình biển, các cán bộ thi công của Liên doanh dầu khí Việt - Xô áp dụng nhiều giải pháp khoa học công nghệ một cách sáng tạo, góp phần vào thành công của công trình.

Đại tá Nguyễn Bá Hiểu, Trưởng ban DK1, Bộ tư lệnh Công binh nhận Giải thưởng Hồ Chí Minh do Chủ tịch nước Trương Tấn Sang trao.

Đại tá Nguyễn Bá Hiểu cho biết thêm: Trong quá trình xây dựng công trình DK1, công tác khảo sát nghiên cứu xác định số liệu đầu vào cho thiết kế có vị trí rất quan trọng, luôn được quan tâm hàng đầu, từng bước hoàn thiện cả về quy mô và phương tiện kỹ thuật, mức độ chính xác của các số liệu thu thập về địa hình, địa chất, khí tượng hải văn tại các vùng đảo ngầm san hô và bãi cạn Cà Mau ngày càng tiệm cận với thực tế.

Những công trình đầu tiên khi thi công trên biển được chia thành 6 mô-đun, sau này việc tổ hợp lại thành 3 mô-đun chính (cọc, chân đế và thượng tầng) đã giảm đáng kể số ngày thi công trên biển. Kết hợp với việc thay đổi quy trình thiết kế, thi công trên bờ để thi công trên biển vào mùa sóng yên biển lặng nên thời gian thực sự thi công tại các vị trí đặt công trình từ trên 10 ngày xuống chỉ còn lại 5 đến 6 ngày, chủ yếu thời gian dành cho định vị và đóng cọc.

Trong quá trình thiết kế, việc tính toán lựa chọn phương án kết cấu đóng vai trò rất quan trọng. Vào thời điểm đầu những năm 90, bản thân liên doanh dầu khí Việt - Xô chưa có chương trình tính toán riêng về công trình biển chạy trên máy tính để bàn. Lúc này, Viện Kỹ thuật Công binh đã tự tổ chức nghiên cứu xây dựng công cụ tính toán kết cấu công trình DK1 trên máy tính. Dựa trên tài liệu có được, đặc biệt là quy phạm tính toán công trình biển của Liên Xô, những kỹ sư tham gia thiết kế, thi công đã lựa chọn được phương trình lý thuyết và các hệ số tính toán xác định tải trọng sóng và dòng chảy tác động lên công trình.

PGS, TS Phạm Ngọc Nam, Bộ tư lệnh Công binh cho biết: Về hình thức, các công trình DK1 tương tự như các công trình bằng thép cố định mà nhiều quốc gia xây dựng trên biển dùng trong khai thác dầu khí. Điều khác biệt lớn nhất chúng ta đã xây dựng thành công công trình trong điều kiện địa chất đặc biệt với điều kiện biển cực kỳ khắc nghiệt. Với quy mô nhỏ như các công trình DK1 mà vẫn đứng vững hơn 20 năm qua là một thành công về khoa học công nghệ của đội ngũ cán bộ kỹ thuật đã tham gia công trình vào thời điểm đầu những năm 90, trên thế giới cũng như trong khu vực chưa có quy phạm và công trình nào xây dựng trên nền đá san hô thành công được công bố.

Ngay từ tháng 6-1989, khi đi thăm, kiểm tra và chỉ đạo xây dựng cụm Công trình DK1, Đô đốc Giáp Văn Cương, Tư lệnh Hải quân đã nói: “Tôi mong các kỹ sư, các nhà khoa học… khẩn trương xây dựng các mốc chủ quyền trên thềm lục địa phía Nam, cắm cho được lá cờ đỏ sao vàng trên khu vực này, để khẳng định vùng thềm lục địa chủ quyền của Việt Nam”.

Ngày nay, các công trình DK1 đã xây dựng, đang hoạt động thực sự như những chốt tiền tiêu, mắt thần trên biển, là chỗ dựa vững chắc cho hoạt động khai thác và đánh bắt hải sản xa bờ, cung cấp nhiên liệu, nước ngọt, hậu cần nghề cá, cứu hộ, cứu nạn cho ngư dân vùng biển khu vực này.

Sau hơn 20 năm đi vào hoạt động, các trạm dịch vụ-kinh tế-khoa học kỹ thuật trên thềm lục địa phía Nam luôn là niềm tự hào của người dân Việt Nam. Hôm nay, những giáo sư, tiến sĩ, kỹ sư tâm huyết với Công trình DK1 vẫn ngày đêm lặng lẽ, âm thầm tìm ra hàng trăm sáng kiến, cải tiến kỹ thuật để xây dựng công trình sau hoàn thiện hơn công trình trước cả về độ bền vững, an toàn, mỹ quan, yêu cầu sử dụng, sẵn sàng chiến đấu… để mỗi công trình là một cột mốc chủ quyền vững chắc trên vùng thềm lục địa của Tổ quốc.

(Theo QĐND)