Cộng đồng người Chăm giữ gìn văn hóa truyền thống

BP - Người Chăm ở tổ 6, ấp Tân Phú, xã Thuận Phú (Đồng Phú) là cộng đồng Chăm Islam Nam bộ. Họ di cư từ tỉnh Tây Ninh sang làm kinh tế mới theo chủ trương của Đảng và Nhà nước từ thập niên 90 của thế kỷ trước.

Cộng đồng người Chăm ở ấp Tân Phú sống quần tụ, hòa thuận, tương trợ lẫn nhau và có quan hệ giao lưu văn hóa mật thiết với cộng đồng người Kinh và các cụm dân cư dân tộc thiểu số. Khi đi xây dựng vùng kinh tế mới, cộng đồng người Chăm vẫn duy trì các tập tục văn hóa và tín ngưỡng tôn giáo của dân tộc mình. Theo kết quả kiểm kê của tỉnh Tây Ninh (Bình Phước chưa thực hiện kiểm kê di sản văn hóa phi vật thể đối với người Chăm), tập quán xã hội của người Chăm Islam có 13 nghi lễ chính, đó là: nghi lễ cầu an, lễ hỏi, lễ cưới, lễ dâng hiến, lễ cắt tóc và đặt tên cho trẻ, lễ lên nhà mới, lễ mừng sinh nhật Đấng Nabi Mohammed, lễ Ramadan, lễ tạ ơn, lễ tang, lễ thăng thiên, lễ xả chay và lễ mừng học trò thuộc Kinh Coran. Ngoài ra, họ còn có 7 tập tục hình thành một hệ thống luật tục trong xã hội Chăm ở Tây Ninh đó là: tín ngưỡng dân gian, tục tập quán - cư trú, tục ăn uống - ẩm thực, tục mặc, tục sinh đẻ, tục cắt da quy đầu, tục ly dị.

Trang phục của người Chăm

Đa phần tập tục của đồng bào Chăm ở Tây Ninh đều được các gia đình, dòng tộc người Chăm định cư tại tổ 6, ấp Tân Phú, giữ gìn và lưu truyền qua nhiều thế hệ, tiêu biểu như tập tục cưới hỏi, tang ma, cắt tóc và đặt tên cho trẻ, trang phục truyền thống..., các lễ nghi đạo Hồi của người Chăm Islam cũng được duy trì thường xuyên.

Khi nói đến cộng đồng người Chăm định cư tại tổ 6, ấp Tân Phú, không thể không nói đến việc duy trì các nghi thức, nghi lễ được tiến hành theo đạo Hồi tại thánh đường Nô Rôn Islam trong khu dân cư của cộng đồng. Hoạt động của cộng đồng Chăm tại đây theo Hồi giáo chính thống, chỉ tôn thờ Thánh Ala, cầu nguyện mỗi ngày 5 lần. Tín đồ là nam tắm rửa sạch sẽ, y phục chỉnh tề đến thánh đường làm lễ vào trưa thứ 6 hằng tuần. Tín đồ nữ được làm lễ tại nhà. Các tín đồ thực hiện nghiêm túc giáo lý, giáo luật của Hồi giáo, thực hiện các bổn phận của tín đồ như nhịn ăn tháng Ramadan.

Đối với người Chăm Islam, trong đời mỗi người đàn ông sẽ có ít nhất một lần hành hương đến thánh địa Mecca. Trao đổi với chúng tôi, Giáo cả Chàm Sa cho biết ông đã được hành hương đến giáo đường Mecca vào dịp lễ Hachi (tháng 10-2015) theo lời mời của Hoàng gia Ả Rập Saudi qua sự giới thiệu và lựa chọn của Ban đại diện tại thành phố Hồ Chí Minh vì ông là một trong những Giáo cả tiêu biểu. Trong chuyến đi, thời gian ông lưu lại Vương quốc Ả Rập Saudi 8 ngày và hành lễ tại thánh đường Mecca. Các tín đồ đã hành hương đến thánh địa Mecca được mang tước hiệu Hadji và được tín đồ khác kính trọng.

Ngày nay, nhiều người Chăm ở ấp Tân Phú làm công nhân cạo mủ trong các nông trường cao su trên địa bàn hoặc cao su tiểu điền... Ngoài ra, các hộ dân còn phát triển kinh tế đa dạng bằng cách kết hợp trồng trọt với chăn nuôi gia súc, gia cầm (chủ yếu nuôi bò)... Thực tế trong cuộc sống hằng ngày của cộng đồng người Chăm ở ấp Tân Phú, một số tập quán và tục lệ đã bị pha tạp, một số tục lệ có nguy cơ mai một do trong quá trình cộng cư, sự giao lưu văn hóa giữa các dân tộc với nhau.

Nho Dương