Có nên tiêm vaccine trong 24 giờ sau sinh?

Ngày 20-7, ba em bé ở Hướng Hóa - Quảng Trị bị tử vong sau khi tiêm vaccine trong 24 giờ sau sinh. Một ngày sau đó ghi nhận thêm một trường hợp ở Bình Thuận cũng qua đời sau khi tiêm vaccine này. Các chuyên gia tiêm chủng đánh giá đây là chùm ca tai biến hiếm thấy.

Nguyên nhân vẫn chưa rõ

Sau những ngày làm việc tại Quảng Trị, đoàn làm việc Bộ Y tế đã có kết luận ban đầu về vụ việc dẫn đến ba trẻ sơ sinh tử vong sau khi tiêm vaccine phòng viêm gan B là do sốc phản vệ chưa rõ nguyên nhân. Cả ba bé đều tím tái, khó thở, lịm đi trong vòng 10 phút sau tiêm. Kết quả mổ tử thi cho thấy có biểu hiện xuất tiết, xung huyết, xuất huyết đa phủ tạng (phổi, tim, gan, thận lách, não, màng ruột).

Có ba giả thuyết đặt ra: Chất lượng vaccine, chất lượng dịch vụ tiêm chủng (vận chuyển, bảo quản vaccine, quy trình tiêm chủng...) hoặc bệnh lý trùng hợp ngẫu nhiên của trẻ. Trong đó nguyên nhân do sự trùng hợp ngẫu nhiên với bệnh lí của trẻ được Hội đồng tư vấn chuyên môn và đoàn chuyên gia của Bộ Y tế loại trừ.

Giả thiết được nhiều chuyên gia y tế nghĩ đến là vaccine tiêm ba trẻ ở Quảng Trị có chất lạ gây sốc phản vệ. Tuy nhiên, GS.TS Nguyễn Trần Hiển cho rằng đây cũng chỉ là giả thiết, mọi kết luận cuối cùng cần phải chờ kết quả kiểm nghiệm vaccine và mẫu bệnh phẩm của cơ quan chức năng. Trong đó, Viện Pháp y Quốc gia kiểm định chất lạ cùng Viện Kiểm định vaccine và Sinh phẩm y tế kiểm định chất lượng, tính an toàn của vaccine. Sau khoảng một tháng nữa thì có thể sẽ có kết quả cuối cùng về vụ việc này.

Trao đổi với báo chí ngày 23-7, TS. Nguyễn Văn Bình – Cục trưởng Cục Y tế dự phòng (Bộ Y tế) cho biết, Viện Vệ sinh dịch tễ Trung ương cũng đã liên hệ với Tổ chức Y tế Thế giới gửi mẫu đi xét nghiệm ở một phòng xét nghiệm độc lập của nước ngoài để đánh giá chất lượng của vaccine.

Về quy trình tiêm chủng, bảo quản vaccine tại Bệnh viện đa khoa huyện Hướng Hóa đúng là có một số lỗi như việc ghi chép sổ sách, không có tủ bảo quản vaccine riêng, tiêm không đúng chỗ tiêm - tiêm trong phòng bệnh, phòng đẻ trong khi theo quy định là tại buồng tiêm. Nhưng ngay cả lỗi tiêm không đúng chỗ cũng không phản ứng nặng đến mức tử vong.

Liên quan đến sự cố mất điện trong khi bảo quản vaccine tại bệnh viện, GS.TS Nguyễn Trần Hiển cho rằng, về lý thuyết việc mất điện trong thời gian ngắn không ảnh hưởng gì đến chất lượng, tính an toàn của vaccine. Vaccine viêm gan B có tính ổn định cao với nhiệt độ, có thể chịu ở nhiệt độ 37 độ C trong vòng một tháng mà vẫn không làm thay đổi tính sinh miễn dịch. Tuy nhiên vẫn nên bảo quản nó ở nhiệt độ 2 đến 8 độ C.

Có nên tiêm vaccine trong 24 giờ sau sinh?

Trong những ngày qua, dư luận cũng đặt ra câu hỏi việc tiêm vaccine trong 24 giờ sau sinh có thực sự cần thiết?

Trao đổi với một số báo, giáo sư Nguyễn Đình Bảng, nguyên Viện trưởng Viện Kiểm định vaccine và sinh phẩm y tế quốc gia, thành viên Hội đồng tư vấn vaccine sinh phẩm Bộ Y tế cho biết, hiện có hai loại vaccine được tiêm cho trẻ sơ sinh gồm lao và viêm gan B. Bệnh lao lây qua đường hô hấp nên tiêm vaccine lao cho trẻ ngay sau khi chào đời là rất cần thiết.

Virus viêm gan B lây qua ba con đường, gồm tiêm truyền (máu hoặc ma túy), tình dục và từ mẹ sang con. Với trẻ sơ sinh có thể loại bỏ ngay hai con đường đầu tiên, chỉ còn lại nguy cơ lây từ mẹ sang con. Nếu người mẹ nhiễm virus viêm gan B thì con sinh ra mới bị lây, không thì cháu hoàn toàn bình thường. Vì thế, theo giáo sư Bảng, việc tiêm quá sớm là không nên, nhất là ở những đứa trẻ được sinh ra từ những bà mẹ không bị viêm gan B, tiêm quá sớm sau sinh sẽ tiềm ẩn nhiều rủi ro. Một em bé vừa lọt lòng mẹ, em bé chưa thích ứng được với môi trường mà lại tiêm vaccine là chất lạ vào cơ thể, nhất là vaccine vừa lấy trong tủ lạnh ra, cơ thể rất dễ phản ứng lại.

Tuy nhiên, trả lời trên sóng đài truyền hình quốc gia, GS.TS Nguyễn Trần Hiển khẳng định, việc tiêm tiêm vaccine viêm gan B trong vòng 24 giờ sau sinh là rất quan trọng vì nó sẽ phòng được 85-90% các trường hợp lây nhiễm virus viêm gan B từ mẹ sang con. Càng tiêm muộn, tỷ lệ này càng giảm đi.

TS Nguyễn Văn Bình lý giải thêm, tại Việt Nam, ước tính khoảng 10% bà mẹ có sẵn virus viêm gan B trong máu. Trong quá trình sản phụ chuyển dạ, virus sẽ xâm nhập vào cơ thể trẻ, vì thế phải tiêm sớm, tiêm muộn thì giá trị bảo vệ trẻ kém đi. Khi trẻ mắc bệnh thì khả năng sau này dễ dẫn tới xơ gan, ung thư gan, nguy cơ tử vong rất cao. Những trường hợp trẻ sinh ra mà mẹ không mang virus thì có thể lùi thời điểm tiêm lại.

Vào năm 2007, đầu năm 2008 cũng có nhiều trường hợp phản ứng sau tiêm chủng đối với vaccine viêm gan B tiêm trong 24 giờ sau sinh. Khi đó, ngành y tế đã tổ chức khá nhiều cuộc hội thảo, lấy ý kiến của các chuyên gia cả trong nước và quốc tế. Kết luận cuối cùng được đưa ra là cần phải tiêm sớm do đặc điểm dịch tễ của nước ta tỷ lệ virus lưu hành trong cộng đồng cao.

Phương án xét nghiệm virus viêm gan B cho tất cả các sản phụ trước sinh cũng được đưa ra. Tuy nhiên nếu như vậy một năm cần làm khoảng 1,5 triệu xét nghiệm sẽ rất tốn kém. Vaccine không đắt như xét nghiệm. Nếu khuyến cáo chỉ tiêm chủng cho con khi biết mẹ mang virus viêm gan B thì chỉ có một số bà mẹ có điều kiện làm được.

* Chiều nay (24-7), Bộ trưởng Bộ Y tế Nguyễn Thị Kim Tiến đã chủ trì cuộc họp với đoàn chuyên gia của Bộ Y tế ngay sau khi đoàn có chuyến làm việc từ Quảng Trị trở về. Tuy nhiên, đại diện Bộ Y tế cho biết đến sáng ngày mai Bộ Y tế mới thông tinvề kết quả cuộc họp này. Chúng tôi sẽ tiếp tục thông tin đến bạn đọc.

(Theo NDĐT)