Chiến tranh Mỹ - Tây Ban Nha

BP - Tây Ban Nha là nước xâm nhập vào châu Mỹ rất sớm và chiếm được nhiều đất đai làm thuộc địa. Thế nhưng, từ giữa thế kỷ XIX trở đi thực dân Tây Ban Nha bắt đầu suy yếu và bị các nước khác đánh chiếm mất nhiều thuộc địa. Tại châu Mỹ, Tây Ban Nha chỉ còn hai thuộc địa Cuba và Puerto Rico nhưng cả hai vùng đất này đều bị Mỹ nhòm ngó từ lâu. Mỹ cần có một sự kiện để khơi mào cuộc chiến với Tây Ban Nha nhằm chiếm nốt phần đất còn lại này.

Đầu năm 1898, một chiến hạm của Mỹ đang neo đậu trong cảng Havana (Cuba) bỗng nhiên phát nổ làm chết khoảng 260 người. Giới quân sự Mỹ cho rằng, Tây Ban Nha là thủ phạm nên ra lệnh quân đội sẵn sàng chiến đấu. Chính phủ Tây Ban Nha đề nghị hai bên thành lập đoàn điều tra đặc biệt về vụ nổ nhằm giải quyết những nghi kỵ lẫn nhau. Thế nhưng, khi phái đoàn của Tây Ban Nha đến kiểm tra hiện trạng con tàu thì phía Mỹ không đồng ý. Sau đó, Mỹ kéo chiến hạm này ra Thái Bình Dương và đánh chìm xuống đáy biển mang theo những bí mật về vụ nổ đã nêu. Vụ việc này đã làm quần chúng nước Mỹ tổ chức biểu tình chống Tây Ban Nha ngày càng rầm rộ. Để xoa dịu dư luận, tháng 4-1898, Tổng thống Mỹ Mc Kinley tuyên chiến với Tây Ban Nha. Chiến tranh giữa Mỹ và Tây Ban Nha bùng nổ trên đảo Cuba và Philippines. Đầu tháng 5-1898, hạm đội Viễn Đông của Mỹ đã tấn công dồn dập vào đội hình tàu chiến của Tây Ban Nha trong cảng Manila (Philippines). Sau vài tháng giao tranh, Mỹ đã đánh chiếm và làm chủ được thành phố cảng Manila. Cuối tháng 6-1898, quân Mỹ đồng loạt tấn công vào quân Tây Ban Nha tại Cuba. Tây Ban Nha huy động tổng lực đánh trả Mỹ. Các hạm đội của Tây Ban Nha rầm rộ kéo đến Cuba. Nhưng khi quân Tây Ban Nha vừa đến địa điểm tập kết liền bị quân Mỹ bất ngờ tấn công. Đầu tháng 7-1898, các hạm đội của Tây Ban Nha liều chết phá vòng vây tháo chạy ra biển nhưng đã bị hải quân Mỹ lần lượt bắn chìm. Cuộc chiến Mỹ - Tây Ban Nha tại mặt trận Cuba kết thúc với phần thắng thuộc về Mỹ. Tháng 12-1898, Mỹ và Tây Ban Nha ký hòa ước ở Paris (Pháp) công nhận nền độc lập của Cuba nhưng thực chất là nằm dưới sự kiểm soát của Mỹ.

Giới nghiên cứu chính trị thế giới cho rằng, cuộc chiến giữa Mỹ và Tây Ban Nha là sự kiện lớn đánh dấu sự ra đời của chủ nghĩa thực dân kiểu mới, mà Mỹ là đại diện tiêu biểu. Đồng thời, đây còn là sự cáo chung cho thế hệ thực dân kiểu cũ già cỗi, lạc hậu, mà Tây Ban Nha là đại diện điển hình.

T. Phong
(Trích nguồn 102 sự kiện nổi tiếng thế giới)