Chiến tranh giữa Anh và người Boer

BP - Đầu thế kỷ XVI, thực dân Hà Lan đã thống trị vùng đất phía nam châu Phi. Tại đây, người Hà Lan đã cho ra đời nhiều thế hệ, lịch sử gọi họ là người Boer. Người Boer chiếm đất, cướp tài sản của thổ dân để lập ra các đồn điền, trại chăn nuôi và khống chế đường biển từ châu Âu sang Ấn Độ. Từ đầu thế kỷ XIX, nước Anh bắt đầu thực hiện các cuộc di dân sang Nam Phi nhằm “cạnh tranh quyền lợi” với người Boer. Trước thế lực của Anh, người Boer rút vào nội địa và thành lập 2 nước là Orange Free State và Cộng hòa Transvaal.

Giữa năm 1867, một thiếu niên da đen nhặt được một hòn đá lạ bên bờ sông Orange. Một người da trắng tìm mua hòn đá này với giá 60 vạn franc, bởi đây chính là viên kim cương lớn nhất thế giới. Thông tin về viên kim cương này đã thu hút hàng vạn thanh niên châu Âu vượt biển sang Nam Phi để tìm cách làm giàu. Trước tình hình này, người Anh tuyên bố đất Nam Phi là thuộc địa của mình và cấm đoán mọi hành vi khai thác của người nước ngoài. Thế nhưng, do các mỏ kim cương và mỏ vàng nằm trên đất của người Boer nên xảy ra tranh chấp. Để độc chiếm châu Phi cùng 2 nước cộng hòa của người Boer, Thống đốc Nam Phi, Rhodes đề nghị nữ hoàng Anh thành lập Liên bang Nam Phi của người da trắng (người Anh) và cho xây dựng đường sắt từ Cairo đến mũi Hảo Vọng. Đầu năm 1898, Rhodes cho quân tấn công vào lãnh thổ của người Boer nhưng thất bại. Tháng 10-1898, hai nước cộng hòa của người Boer liên minh và chủ động tấn công quân Anh. Chiến tranh giữa Anh và người Boer chính thức bùng nổ.

Người Boer vốn là hậu duệ của thực dân Hà Lan được sinh ra và lớn lên ở châu Phi nên quen phong thổ, thuộc địa hình lại giỏi cưỡi ngựa, bắn súng nên rất thiện chiến. Vì vậy, người Boer đã liên tiếp giành những thắng lợi quan trọng. Trước nguy cơ bị thất bại toàn diện, Anh đã đưa quân từ các thuộc địa và liên minh với các nước Ấn Độ, Úc, Canada, New Zealand... được 20 vạn người kéo đến Nam Phi. Với quân số đông, hỏa lực mạnh Rhodes vừa tổ chức tấn công vừa xâm nhập vào nội bộ của người Boer để mua chuộc, lôi kéo làm phân hóa đội ngũ lãnh đạo đối phương. Rhodes thuê người dân bản địa dẫn đường và trả lương cao cho giới thợ săn làm tiền quân phá hoại các trận phục kích của người Boer.

Tháng 2-1900, Rhodes tổng công kích trên toàn mặt trận. Người Boer tuy thiện chiến nhưng do trang bị yếu kém, số lượng quân ít lại thường xuyên bị người bản địa (do Rhodes mua chuộc) quấy phá nên liên tục thất bại. Rhodes nhanh chóng chiếm được các thành phố, căn cứ địa của người Boer và xóa sổ 2 nước Orange Free State. Cộng hòa Transvaal. Người Boer rút vào rừng tổ chức đánh du kích. Tháng 5-1902, người Anh và người Boer ký hiệp định đình chiến công nhận 2 nước của người Boer là thuộc địa của Anh. Người Anh sáp nhập 2 nước này cùng với một số vùng thuộc địa khác ở phía nam châu Phi thành Liên bang Nam Phi. Cuộc chiến giữa Anh và người Boer là một trong những cột mốc cơ bản góp phần làm thay đổi tình hình chính trị, địa giới hành chính và xuất hiện các thế lực thống trị mới ở lục địa đen. Đặc biệt là việc khai thác thuộc địa của các nước thực dân, đế quốc đã làm cho châu Phi kiệt quệ và gây những hậu quả vô cùng tàn khốc cho lục địa này.

T.Phong
(Trích nguồn 102 sự kiện nổi tiếng thế giới)