“Chiến thuật” của một lão nông

BP - Hiện nay, trong bối cảnh giá các loại nông sản lên xuống thất thường, để sống được và trụ vững với nghề trồng cây ăn trái hơn 20 năm qua, lão nông giàu kinh nghiệm Nguyễn Minh Dờm, Chi hội trưởng nông dân ấp Địa Hạt, Tổ trưởng Tổ hội nghề nghiệp trồng cây ăn trái xã Thanh An (Hớn Quản) đã chọn “chiến thuật” đa canh nhiều loại cây ăn trái với tư duy mùa nào thức ấy. Cách làm này giúp ông tăng tầng, tán cây để tăng năng suất, lấy cây này bù cây kia nhằm tạo thu nhập ổn định và nâng cao giá trị kinh tế.

THOÁT VÒNG LUẨN QUẨN TRỒNG - CHẶT

Năm 1997, khi mới đến Bình Phước lập nghiệp, nhận thấy nơi đây thích hợp trồng cây ăn trái, ông Dờm đã chọn độc canh cây xoài. Tuy nhiên, do phụ thuộc giá cả thị trường cùng điệp khúc “được mùa mất giá, được giá mất mùa”, ông đã trồng xen cao su và xoài trên diện tích 1 ha. 10 năm sau, cao su rớt giá sâu, ông cay đắng cắt bỏ cao su chuyển sang trồng xoài Đài Loan xanh. Lúc ấy thanh lý mỗi cây cao su 20 ngàn đồng, ông đổi được 1 cây xoài Đài Loan giống. Sau đó, ông trồng xen thêm bưởi da xanh, sầu riêng giống Ri6 và Monthong. 1 ha còn lại, ông cũng trồng xoài xen quýt đường, sầu riêng. Khi quýt già cỗi, năng suất kém, ông thay thế bằng bưởi, cam.

Bưởi da xanh loại 1 của hộ ông Nguyễn Minh Dờm khoảng 2kg/trái, được bao bọc cẩn thận tránh sâu bệnh hại

Hiện với 2 ha, ông có khoảng 150 cây xoài cát Hòa Lộc, 200 gốc xoài Đài Loan xanh, 50 cây sầu riêng, một số cây xoài Đài Loan tím, bưởi, cam. Trong đó, xoài được trồng trước. Hiện nay, ông xử lý cho cây ra hoa nghịch mùa so với khu vực Đông Nam bộ và thuận mùa với miền Tây, khoảng từ dịp Noel bán dần đến tết. “Mối của tôi trước giờ chủ yếu là miền Tây, một số bán lẻ ở chợ Thanh An. Khi miền Tây hút hàng, họ sẽ điện cho tôi để đóng hàng xuất đi. Nếu tôi cho cây ra hoa nghịch mùa với miền Tây, dưới đó không có hàng, thương lái cũng ngừng thu mua nông hộ nhỏ lẻ như tôi mà chỉ mua những mối lớn ở Đông Nam bộ. Trong khi ở Bình Phước phải có mối quen, mỗi năm thu hoạch gọi thương lái đến, nếu trái đẹp thì năm sau họ sẽ tiếp tục mua và ngược lại” - ông Dờm cho biết.

Để trồng xen cho hiệu quả, xoài ông trồng cây cách cây 6m, hàng cách hàng 12m, khác với khoảng cách thông thường 6x6m. Xen giữa là bưởi da xanh, bưởi lông hồng, cam, sầu riêng... “Trước tôi chỉ trồng xoài nhưng thấy thị trường bấp bênh nên chọn đa canh, mùa nào cũng có thu cho chắc ăn. Tôi trồng xen khoảng cách hợp lý, khi nào tán nhiều thì tỉa bớt tạo thông thoáng vườn để cây cho năng suất cao” - ông Dờm nói. Loay hoay với việc trồng - chặt - trồng, phải mất thời gian dài ông Dờm mới tìm được lối đi phù hợp. Theo ông, trồng xen nhiều loại cây không khó. Mà khó chính là ở lòng người thiếu quyết tâm, kiên định để chọn một hướng đi riêng, giúp đứng vững trước biến động thị trường.

KHÔNG CHO ĐẤT NGHỈ

Ông Dờm cho biết thêm, “chìa khóa” của hiệu quả kinh tế khi trồng xen là khâu tạo tán. Tán của các loại cây ăn trái được ông xử lý tăng giảm tùy thời điểm để tăng giá trị kinh tế. Chẳng hạn, khi xoài được giá, ông tỉa bớt tán của những cây trồng xen đang rớt giá, ưu tiên tăng tán cây xoài để tăng thu nhập và ngược lại. Cách làm xen canh là giải pháp tối ưu giúp ông tận dụng được diện tích dưới tán xoài để trồng cây có múi như cam. “Tôi đi nhiều nơi thấy người ta trồng cam còn phủ lưới ở trên để tránh nắng vào các tháng hạn. Vậy là tôi trồng cam dưới tán xoài để trái đẹp, không bị nắng táp làm vàng sạm, chai trái” - ông kể. Thế nhưng, xoài phải được tỉa cành, tạo tán thoáng để đảm bảo cung cấp đủ lượng ánh sáng cho các loại cây trồng xen bên dưới. Cách làm này cũng tận dụng tối đa nước tưới, phân bón, thuốc bảo vệ thực vật và đồng bộ trong một số khâu chăm sóc, như khi phòng bệnh thán thư cho xoài đồng thời ngừa bệnh cho bưởi, cam. Tuy nhiên, cần lưu ý giai đoạn xịt thuốc kích thích xoài ra bông, cần tránh cây cam, bưởi, sầu riêng và ngược lại. Ông còn tận dụng phấn hoa của xoài ghép bưởi là loại phấn phát triển mạnh để hỗ trợ thụ phấn, giúp tăng tỷ lệ đậu trái cho xoài cát Hòa Lộc khi trồng gần nhau.

Để trái đẹp, ít sâu bệnh, ông Dờm kiên nhẫn bọc trái. Nhất là xoài cát Hòa Lộc, ông bọc khi trái chưa đạt 1,5 lạng, với bưởi thì bọc từ lúc còn nhỏ. Nhìn những cây bưởi da xanh, bưởi lông hồng sum suê trái và được bao bọc cẩn thận cho thấy độ “mát tay” của lão nông Nguyễn Minh Dờm.

Theo tính toán, 1 ha xoài trồng xen cho giá trị kinh tế cao hơn 100 triệu đồng so với 1 ha độc canh xoài. Hiện nay, thu nhập từ vườn trồng xen cây ăn trái của ông Dờm khoảng 200 triệu đồng/ha sau khi trừ chi phí. Phó chủ tịch Hội Nông dân xã Thanh An Hồ Lê Minh nhận xét: “Vườn trồng xen canh cây ăn trái tổng hợp của gia đình ông Dờm cho hiệu quả đa chiều về mặt kỹ thuật cũng như giá trị kinh tế. Bởi sau khi quýt đường trồng xen xoài già cỗi, năng suất kém ông thay bằng bưởi da xanh là loại cây có giá trị kinh tế cao. Đồng thời, phương pháp luân canh cây trồng từ quýt sang bưởi là giải pháp chống sâu bệnh tốt, tăng giá trị kinh tế cho gia đình trên cùng một đơn vị diện tích”.

Thanh Mai