Cảnh báo về sự xâm lấn của văn hóa ngoại lai

BP - Trong thời gian vừa qua, các cơ sở thờ tự trên cả nước xuất hiện một số hiện vật ngoại lai “xâm lăng” các di tích, cơ sở thờ tự. Bộ Văn hóa - thể thao và du lịch đã triển khai cho 64 tỉnh, thành kiểm kê và chủ trương di dời ra khỏi di tích nhằm loại bỏ hình ảnh phản cảm thẩm mỹ, văn hóa, tâm linh ở những nơi linh thiêng.

Méo mó văn hóa nơi thờ tự

Theo thống kê sơ bộ của Sở Nội vụ, Bình Phước hiện có 110 chùa và 4 đình, 3 tịnh xá và hàng chục miếu, đền. Trong đó, 1 số ngôi đình được công nhận di tích cấp tỉnh. Tuy nhiên, thực tế đặt ra là một số cơ sở thờ tự trùng tu tôn tạo đang trưng bày, sử dụng một số biểu tượng, vật phẩm, linh vật ngoại lai không phù hợp với thuần phong mỹ tục của dân tộc Việt Nam.

Bước vào ngôi chùa Quang Minh những ngày cuối năm thấy không khí tôn nghiêm của cảnh chùa. Đây là ngôi chùa lớn nhất thị xã Đồng Xoài, thu hút nhiều phật tử. Nhưng ở đây dựng hai con sư tử đá Trung Quốc nhe răng, dữ tợn ngay tại hai biểu trụ cổng chưa đúng thuần phong mỹ tục. Tịnh xá Ngọc Bình tọa lạc tại khu phố Phú Hưng, phường Phú Thịnh (TX. Bình Long) cũng thu hút nhiều phật tử vào những ngày cuối năm và trụ cổng cũng đặt cặp sư tử đá đậm mỹ thuật Trung Quốc.

Cách đó không xa, tại phường Phú Thịnh, ngôi đình duy nhất của thị xã Bình Long cũng có sư tử đá Trung Quốc nằm án ngữ cửa chính điện. Bên cạnh việc đặt sư tử đá Trung Quốc, một số ngôi chùa còn sử dụng những biểu tượng không phản ánh văn hóa Phật giáo điển hình như chùa Giác Quang (xã Lộc Hưng, huyện Lộc Ninh). Trong khi đó, mặc dù mới được xây dựng nhưng chùa Thanh Long (Đồng Phú), Chùa Quang Minh, chùa Linh Thông (Lộc Ninh) vẫn giữ được truyền thống văn hóa của dân tộc.

Cần hiểu đúng

Hiện có rất nhiều tượng sư tử đá xù bờm nhe nanh được trưng bày tại nhiều công ty ở Bình Phước. Một hiệu ứng dây chuyền len lỏi khắp các chùa trong tỉnh. Xét theo khía cạnh văn hóa, sư tử đá không phải là linh vật của Việt Nam mà chỉ là tượng trang trí dinh thự hoặc lăng tẩm tạo sự uy nghi. Ông bà ta quan niệm chỉ có tứ linh long - lân - quy - phụng mang lại điềm lành và được nhân dân thờ phụng. Bằng trí tưởng tượng của con người thì long có thân rắn, vảy cá chép, đầu lạc đà, sừng hươu, mắt tôm hùm, bụng con sò, gan bàn chân cọp, vuốt chim ưng, bờm sư tử! Còn lân có đầu nửa rồng nửa thú, mắt quỷ, thân ngựa, chân hươu, đuôi bò. Phụng thì mỏ diều hâu, tóc chim trĩ, vảy cá chép, móng chim ưng, đuôi công. Quy chính là con rùa mà ta thường thấy. Tương truyền quy xuất hiện rất sớm ở Việt Nam từ chuyện thần Kim Quy dâng nỏ thần cho An Dương Vương đến khoảng năm 1126 thì thấy có tượng rùa đội bia ở chùa Linh Ứng (Thanh Hóa) và mãi đến thế kỷ XV thì mới thấy rùa đội hạc ở các chùa. Ta thấy rùa đội bia tiến sĩ ở Văn Miếu - Quốc Tử Giám (Hà Nội) gần gũi với văn hóa dân gian Việt Nam hơn là một linh vật.

Tượng sư tử đá trong văn hóa Trung Quốc thường chỉ được đặt trong các nghĩa trang, trước các phần mộ. Còn tượng sư tử đá trắng trưng bày đại trà tại Bình Phước hoàn toàn không mang một hình tượng nào hết. Chính điều này làm méo mó văn hóa lâu đời của người Việt Nam.

... Và xử lý triệt để

Cần có cách nhìn đúng về linh vật để đưa ra giải pháp hợp lý. Tiến hành kiểm kê, di dời các hiện vật ngoại lai trong tỉnh ra khỏi các cơ sở thờ tự là việc cần thiết để giữ gìn bản sắc văn hóa truyền thống của dân tộc và phật giáo. Điều đáng lưu ý, ở nhiều ngôi chùa hiện đề tên người công đức trên hiện vật. Đó là điều xưa tuyệt đối không có. Sự đùa giỡn với linh vật, sai về mặt tín ngưỡng lẫn văn hóa chính là xúc phạm thần linh.

Để sớm đưa vật trang trí không đúng ra khỏi nơi linh thiêng, trước hết cần giáo dục giúp các cơ sở thờ tự hiểu và tự nguyện ủng hộ. Tết Nguyên đán Ất Mùi 2015 sắp đến, để đảm bảo cảnh quan thờ tự được trang nghiêm, là điểm đến tâm linh thoải mái cho người dân trong tỉnh và khách thập phương, cơ quan chức năng cần quan tâm sớm thực hiện góp phần tạo môi trường văn hóa tâm linh đúng nghĩa cho người dân đến cầu cúng, thưởng ngoạn khi mùa Xuân sắp về.                  

Đình Tâm - Kim Tiến