Cần thêm hình thức nhận xét, đánh giá giáo viên

BP - Con gái tôi năm nay gần 3 tuổi đang học trường tư thục mầm non. Một buổi sáng, qua camera của trường, tôi thấy lớp cháu được chia làm 2 nhóm. Một nhóm chơi ở phòng bên, nhóm còn lại được 2 cô dạy với rất nhiều đồ chơi và có 4 người lớn ngồi phía dưới theo dõi lớp học. Cuối ngày đón con, hỏi ra tôi mới biết hôm nay các cô có tiết thao giảng nên một số em tiếp thu “chậm hơn” được bố trí sang phòng bên cạnh. Mặc dù con gái ở lớp thao giảng nhưng tôi không lấy làm vui. Cũng là giáo viên nên tôi rất đồng cảm với các cô vì đây là tiết thao giảng có các đồng nghiệp và ban giám hiệu dự giờ, đánh giá. Câu chuyện nhỏ này gợi ra một vấn đề không mới: nhận xét, đánh giá năng lực của giáo viên.

Hiện nay, ở các cấp học từ mầm non đến giáo dục phổ thông vẫn chủ yếu áp dụng hình thức đánh giá thông qua dự giờ và kiểm tra hồ sơ sổ sách. Đây là cơ sở quan trọng để cuối năm xếp loại thi đua, viên chức. Các tiết dạy được dự giờ chủ yếu là các tiết thao giảng hoặc thi giáo viên giỏi các cấp và thanh - kiểm tra toàn diện giáo viên. So với tổng số tiết dạy trong năm, số tiết dự giờ rất ít nhưng hiện nay để công nhận giáo viên giỏi các cấp chủ yếu dựa vào kết quả vài tiết dạy này. Vậy nên mới có tình trạng giáo viên cho câu hỏi và gợi ý trả lời từ tiết trước để hôm sau dạy tốt. Ở những lớp học mầm non, các cháu tiếp thu chậm hơn một chút, trong tiết thao giảng sẽ được “gửi” sang lớp khác hoặc các cô khéo léo vận động cha mẹ cho các cháu ở nhà buổi ấy. Chưa kể, những tiết học này có các thầy cô dự giờ nên thường gây tâm lý căng thẳng cho cả thầy và trò.

Đánh giá cuối năm mặc dù có ưu điểm nhưng cũng rất hạn chế, mới thể hiện 1 chiều: đồng nghiệp tự đánh giá nhau, cấp trên đánh giá cấp dưới, đoàn thể đánh giá thành viên và thiếu hẳn một vế: người học đánh giá người dạy. Sử dụng “phiếu thăm dò”, “phiếu nhận xét” là hình thức dễ thực hiện, dân chủ và hiệu quả.

Xuất phát từ truyền thống “tôn sư trọng đạo”, việc để học sinh nhận xét giáo viên vấp phải sự e ngại của cả thầy, trò và có người sẽ cho rằng đi ngược lại truyền thống. Tuy nhiên đã đến lúc phải thay đổi quan niệm này vì dạy - học là sự tương tác giữa người dạy và người học. Các phiếu nhận xét, thăm dò chính là điều kiện giúp học sinh được bày tỏ quan điểm về kiến thức bài học, về thái độ, phương pháp của người dạy. Ví dụ: Mức độ hiểu bài của em về tiết dạy; em thấy lượng kiến thức như vậy là nhiều hay ít; em có mong muốn gì về thầy cô dạy bộ môn này... Tất nhiên, khi sử dụng phiếu cần quán triệt học sinh trung thực, tôn trọng thầy cô. Dựa trên khảo sát của phiếu, người dạy có thể điều chỉnh và tiếp thu ý kiến đóng góp của người học. Người quản lý cũng có thể thảo luận, góp ý cho giáo viên. Nếu người dạy có tinh thần cầu thị thì sẽ điều chỉnh nội dung và phương pháp giảng dạy phù hợp.

Hiểu đúng về bản chất của phiếu thăm dò, nhận xét từ học sinh, không hề có sự thiếu tôn trọng giáo viên, mà ngược lại thêm động lực để giáo viên hoàn thiện hơn phương pháp giảng dạy của mình. Ai đã chọn nghề giáo, chắc sẽ không chỉ vui vì được đánh giá là dạy giỏi mà quan trọng hơn cả là niềm vui của học sinh khi hiểu bài, yêu quý môn học hơn. Khi ấy, các tiết thao giảng hay thi giáo viên giỏi không còn là hình thức mà trở thành sự hào hứng của cả thầy và trò. Vì vậy, để giáo viên hiểu tâm tư, nguyện vọng của học sinh hơn, để làm tốt hơn công việc của mình thì cách làm này là một gợi ý.

Vũ Văn Tuấn