Cách mạng tư sản Anh

BP - Vào thế kỷ XVII, giai cấp tư sản ở Anh phát triển rất mạnh và kéo theo đó là các trung tâm lớn về công nghiệp, thương mại, tài chính được hình thành trên khắp nước Anh. Sự thay đổi về kinh tế, môi trường sống... đã phát sinh những mâu thuẫn giữa tư sản, quý tộc mới với chế độ quân chủ chuyên chế ngày một gay gắt. Để bảo vệ quyền lợi của mình, vua Charles I đã tăng cường đàn áp các cuộc phản kháng của giới tư sản và quý tộc mới.

Tháng 8-1642, Quốc hội gồm tầng lớp quý tộc mới nổi giao cho Oliver Cromwell thống lĩnh quân đội chống lại vua. Năm 1648, quân đội Quốc hội đánh bại quân hoàng gia và thiết lập nước Anh thành nhà nước cộng hòa đầu tiên trên thế giới. Vua Charles I bị tử hình, con trai của ông là Charles II kế vị ngai vàng, còn Cromwell trở thành nhà độc tài quân sự. Năm 1685, Cromwell qua đời vì bệnh, vài tháng sau vua cũng qua đời, ngôi báu nước Anh về tay hoàng tử James II, em trai của Charles II. Sau khi đăng quang, vua James II đã tổ chức trấn áp phe đối lập, bài xích tân giáo, nâng cao vị thế của Thiên chúa giáo và xử tử những ai mang mầm móng phản đối. Vốn bất mãn với đức vua nên Quốc hội dự định đưa thân vương Wiliam (con rể vua James II) đang chấp chính tại Hà Lan về kế vị ngai vàng khi vua James II chết và không có con nối dõi. Wiliam nhận lời nhưng lúc này nước Pháp lo ngại về sự liên minh giữa Anh và Hà Lan nên đề nghị James II tổ chức đánh trả thân vương Wiliam.

Ngày 1-11-1688, thân vương Wiliam đưa 1 vạn quân, 1.000 bộ binh, 4.000 kỵ binh và 619 chiến thuyền đến nước Anh. James II cầu cứu quân Quốc hội nhưng không được hồi đáp. Ngoài mặt trận, quân hoàng gia liên tục bị đánh bại nên James II bỏ trốn khỏi London nhưng đã bị người dân bắt sống và giao cho thân vương Wiliam. Thân vương cho cha vợ mình sang Pháp sống lưu vong. Ngày 23-2-1689, thân vương Wiliam được công nhận là Quốc vương nước Anh, lịch sử gọi là Wiliam III. Tháng 10 cùng năm, Quốc hội Anh ban bố “Luật quyền lợi” và được Wiliam III chấp nhận. Cùng thời gian này, được sự hỗ trợ của Pháp, James II tổ chức nhiều trận “phục quốc” nhưng đều bị Wiliam III đánh bại. Cuộc cách mạng tư sản ở Anh kéo dài gần nửa thế kỷ chính thức khép lại. 

Các nhà nghiên cứu chính trị đánh giá, cuộc cách mạng tư sản Anh đã thành công nhờ có sự ủng hộ triệt để của nhân dân. Cuộc cách mạng này đã mở đường cho chủ nghĩa tư bản phát triển mạnh mẽ hơn và đem lại thắng lợi cho chính giai cấp tư sản, quý tộc mới, tuy nhiên quyền lợi của nhân dân lao động, lực lượng chính của cách mạng lại không được đáp ứng. Và chính nhờ cuộc cách mạng này trên thế giới đã hình thành một nhà nước kiểu mới, nhà nước cộng hòa với chế độ quân chủ lập hiến, vua không nắm thực quyền. Quyền lực nhà nước thuộc về Quốc hội mà các đại biểu là giới tư sản và quý tộc mới.

T. Phong
(Trích nguồn 102 sự kiện nổi tiếng thế giới)