Bình Phước - góc nhìn từ PCI và PAPI - Bài cuối

>> Bài 1: PCI: Nhiều cải thiện nhưng thiếu đột phá

PAPI 2018: KHI NGƯỜI DÂN ĐƯỢC LẮNG NGHE

BP - PAPI (Provincial governance and public administration performance index) là chỉ số hiệu quả quản trị và hành chính công cấp tỉnh, được thực hiện bởi Trung tâm Nghiên cứu phát triển - Hỗ trợ cộng đồng (CECODES) thuộc Liên hiệp các Hội Khoa học và Kỹ thuật Việt Nam và Chương trình Phát triển Liên hiệp quốc (UNDP) tại Việt Nam. PAPI phản ánh tiếng nói người dân về mức độ hiệu quả điều hành, quản lý nhà nước, thực thi chính sách và cung ứng dịch vụ công của chính quyền các cấp. Năm 2018 đánh dấu 10 năm chương trình được khởi xướng, trong đó có 8 năm liên tiếp (từ 2011-2018) khảo sát được thực hiện trên tất cả 63 tỉnh, thành trong cả nước.

Khác với PCI được thực hiện qua thư và điện thoại với đối tượng khảo sát là các doanh nghiệp, khảo sát PAPI được thực hiện theo phương pháp phỏng vấn trực tiếp người dân với thời lượng trung bình từ 45-60 phút cho mỗi cuộc phỏng vấn. Tính đến nay, đã có 117.363 lượt người dân trả lời phỏng vấn. Riêng năm 2018, có 14.204 người dân được lựa chọn trả lời khảo sát PAPI theo chuẩn lấy mẫu quốc tế với đặc điểm nhân khẩu đa dạng. Chỉ số PAPI gồm 8 chỉ số nội dung, ngoài 6 chỉ số nội dung gốc đã được thực hiện trong các năm trước, năm 2018 có thêm 2 chỉ số mới được đưa vào khảo sát là quản trị môi trường và quản trị điện tử. Bình Phước đạt 44,40 điểm, xếp thứ 27/63 tỉnh, thành, tăng 2 bậc so với năm trước và trong nhóm thứ hai (đạt điểm trung bình cao). Trong khu vực Đông Nam bộ, Bình Phước dẫn đầu điểm số PAPI, tiếp theo là: Bà Rịa - Vũng Tàu (xếp thứ 30), Tây Ninh (37), Bình Dương (39), Đồng Nai (45), TP. Hồ Chí Minh (52).

(Nguồn: tác giả vẽ từ dữ liệu PAPI các năm 2011-2018)

Nhìn chung, báo cáo PAPI 2018 cho thấy nhiều phát hiện chính sách đáng lưu ý: Người dân lạc quan hơn về tình hình kinh tế, đánh giá tích cực hơn về hiệu quả kiểm soát tham nhũng và quan tâm nhiều hơn đến công tác bảo vệ môi trường. Đối với kết quả của Bình Phước, báo cáo đã cho thấy những mặt tích cực trong năm qua, đồng thời chỉ ra các điểm số thành phần còn hạn chế theo cảm nhận của người dân.

 Người dân tham gia tích cực và chủ động hơn vào quản trị nhà nước

Trong bảng điểm PAPI 2018, các chỉ số thành phần của Bình Phước liên quan đến sự tham gia của người dân trong việc xây dựng chính quyền, sự lắng nghe ý kiến của người dân và phản hồi của chính quyền, tiếp cận thông tin điện tử được đánh giá cao và trong nhóm 10 tỉnh dẫn đầu của cả nước.

Chỉ số tham gia của người dân cấp cơ sở: Báo cáo PAPI 2018 cho thấy, chỉ số này thăng hạng mạnh mẽ trong năm 2018 sau nhiều năm ở vị trí trung bình (xếp hạng 7, tăng 26 bậc so với năm 2017). Trong đó, các nội dung liên quan đến hiểu biết của người dân về chính sách nhà nước và tham gia đóng góp, cho ý kiến, giám sát việc thực hiện các công trình công cộng ở xã, phường nơi sinh sống được đánh giá cao (lần lượt xếp thứ 4 và thứ 3 trong toàn quốc). Chất lượng công tác bầu cử tại địa phương cũng đạt điểm khá (xếp hạng 18).

Chỉ số trách nhiệm giải trình với người dân: So với năm 2017, chỉ số này giữ nguyên hạng 8 và tiếp tục trong nhóm dẫn đầu dù giảm 0,21 điểm. Các điểm số thành phần đều đạt mức khá như tiếp cận dịch vụ tư pháp (xếp hạng 11), mức độ và hiệu quả trong tiếp xúc với chính quyền (17), giải đáp khiếu nại, tố cáo, khúc mắc của người dân (21).

Trong thời gian qua, các cuộc tiếp xúc cử tri, tiếp dân, tiếp doanh nghiệp định kỳ được lãnh đạo các cấp hết sức quan tâm, thực hiện nghiêm túc nhằm lắng nghe ý kiến nhân dân. Đường dây nóng của Tỉnh ủy hoạt động trong khoảng 3 năm qua cũng là kênh quan trọng trong việc tiếp nhận ý kiến đóng góp, phản ánh của người dân trong tỉnh, đặc biệt đối với công tác điều hành của chính quyền các cấp, bảo vệ quyền và lợi ích hợp pháp của người dân.

Chỉ số quản trị điện tử: Đây là chỉ số mới được bổ sung vào PAPI năm 2018 và sẽ tiếp tục được bổ sung, cải tiến trong những năm tiếp theo, đo lường khả năng của người dân trong việc tiếp cận internet và sử dụng cổng thông tin điện tử của địa phương nhằm tìm hiểu thông tin, chỉ dẫn đối với các thủ tục hành chính (giấy phép xây dựng, giấy chứng nhận quyền sử dụng đất...). Đáng lưu ý là trong khu vực Nam bộ và Nam Trung bộ, chỉ có TP. Hồ Chí Minh và Bình Phước lọt vào nhóm các địa phương dẫn đầu về chỉ số này, lần lượt xếp thứ 2 và 10 trong 63 tỉnh, thành. Đối với tỉnh Bình Phước, đáng chú ý là điểm số trong tiếp cận và sử dụng internet của người dân đạt cao (xếp hạng 10) trong khi việc sử dụng cổng thông tin điện tử của chính quyền địa phương đạt mức trung bình (xếp hạng 33).

Điểm yếu của y tế và giáo dục tiểu học công lập cùng với sự tụt hạng của thủ tục hành chính công

Chỉ số cung ứng dịch vụ công: Đây là chỉ số tập trung đo lường mức độ hiệu quả cung ứng 4 dịch vụ căn bản cho người dân, bao gồm: i. Y tế công lập, ii. Giáo dục tiểu học công lập, iii. Cơ sở hạ tầng căn bản và iv. An ninh trật tự tại địa bàn khu dân cư. Trong các năm qua, Bình Phước liên tục đứng ở nhóm cuối bảng xếp hạng đối với chỉ số này, trong đó, y tế và giáo dục tiểu học công lập liên tục nhận được đánh giá không khả quan từ phía người dân. Chỉ số dịch vụ giáo dục tiểu học công lập ngoại trừ năm 2016 lên hạng 32, các năm còn lại xếp từ hạng 47 đến 62. Kết quả năm 2018 cho thấy, người dân chưa hài lòng với tình trạng giáo viên ưu ái học sinh học thêm, sĩ số học sinh trong lớp quá đông và nhà vệ sinh chưa sạch sẽ. Chỉ số dịch vụ y tế công lập cũng thường xuyên ở mức thấp, xếp hạng từ 56-62 trong 8 năm khảo sát. Các chỉ số về cơ sở hạ tầng căn bản (điện, đường sá, nước sinh hoạt, thu gom rác thải...) và an ninh trật tự tại địa bàn khu dân cư đạt khá, lần lượt xếp thứ 25 và 24 trên bảng xếp hạng toàn quốc.

Chỉ số thủ tục hành chính công: Tuy chỉ số này đạt 7,42, chỉ giảm 0,13 điểm và vẫn duy trì mức điểm cao nhất trong toàn bộ 8 chỉ số của tỉnh nhưng về thứ hạng có sự sụt giảm đáng kể (tụt 27 hạng, từ hạng 3 năm 2017 xuống hạng 30). Trong đó, chỉ số dịch vụ cấp giấy phép xây dựng xếp thứ 7, trong nhóm dẫn đầu; dịch vụ cấp giấy chứng nhận quyền sử dụng đất xếp thứ 18, trong nhóm trung bình cao; dịch vụ hành chính cấp xã/phường xếp thứ 37 và dịch vụ chứng thực, xác nhận xếp 57 ở nhóm cuối bảng. Đáng chú ý là điểm số của dịch vụ cấp giấy chứng nhận quyền sử dụng đất tuy tăng 0,09 điểm nhưng giảm 2 bậc so với năm trước, trong đó chất lượng dịch vụ cấp giấy chứng nhận quyền sử dụng đất xếp trong nhóm đạt điểm thấp nhất, người dân còn chưa hài lòng về việc nhận kết quả trễ hẹn.

Chỉ số kiểm soát tham nhũng trong khu vực công: Có cải thiện cả về điểm số (tăng 0,36 điểm) và thứ hạng (tăng 4 hạng) so với năm 2017, tuy nhiên vẫn còn ở nhóm trung bình thấp (hạng 42). Trong đó, chỉ số công bằng trong tuyển dụng vào khu vực công đạt điểm trung bình cao (xếp thứ 28); kiểm soát tham nhũng trong cung ứng dịch vụ công đạt điểm trung bình thấp (xếp thứ 36); 2 chỉ số kiểm soát tham nhũng trong chính quyền, quyết tâm chống tham nhũng ở nhóm có điểm số thấp (xếp thứ 53 và 52).

Kết luận: Chỉ số PAPI năm 2018 một lần nữa cho thấy sự nỗ lực của hệ thống chính trị, đặc biệt là chính quyền cơ sở trong việc quản trị hành chính công, lắng nghe tiếng nói của người dân, cải cách thủ tục hành chính... Với thành quả đạt được trong năm 2018 và những năm trước đó, kỳ vọng và áp lực cho năm 2019 sẽ càng lớn hơn, đòi hỏi những thay đổi mang tính thực chất, phục vụ trực tiếp lợi ích của người dân chứ không đơn thuần là những con số trên báo cáo.

Bùi Gia Khánh