Biển đảo trong thơ và thơ về biển đảo

BP - Việt Nam là một quốc gia có bờ biển trải dài từ Bắc vào Nam. Biển Việt Nam có hàng ngàn hòn đảo, trong đó có hai quần đảo xa bờ là Hoàng Sa và Trường Sa. Trải qua hàng ngàn năm dựng nước và giữ nước, biển đảo Việt Nam luôn là nguồn đề tài vô tận cho sáng tác thơ ca, nhạc họa. Thơ viết về biển đảo và biển đảo trong thơ ca đã và đang ngày càng hiện hữu, không thể thiếu trong đời sống người dân nước Việt.

Rằm tháng giêng hàng năm là “Ngày thơ Việt Nam” (lễ hội thơ Nguyên tiêu). Ngày thơ Việt Nam lần thứ 13 năm nay đã được tổ chức ở tất cả các địa phương trong cả nước, với chủ đề “Hướng về biển đảo Tổ quốc”. Tại Văn Miếu - Quốc Tử Giám (Hà Nội) đã có 300 nhà văn Việt Nam cùng 150 nhà văn từ 43 quốc gia, vùng lãnh thổ đến dự Ngày thơ Việt Nam. Bài thơ “Tổ quốc là tiếng mẹ” của nhà thơ Nguyễn Việt Chiến được cất lên mở đầu cho phần trình diễn và đọc thơ của các nhà thơ. “Tổ quốc là tiếng mẹ” thể hiện niềm tự hào về truyền thống văn hóa lâu đời của đất nước, về tinh thần chống ngoại xâm của bao thế hệ người Việt Nam, đồng thời thể hiện ý thức về chủ quyền lãnh thổ, biên giới, biển đảo: “... Tổ quốc là sóng mặn/Trên cồn cào biển Đông/Cát Hoàng Sa ghi hận/Đá Trường Sa tạc lòng...”.

Bình Phước là địa phương không có biển nhưng gần một triệu con tim của người dân Bình Phước luôn hướng về biển, đảo với tình cảm thiết tha. Lễ hội thơ Nguyên tiêu xuân Ất Mùi ở tỉnh cũng được tổ chức đúng vào đêm rằm tháng giêng (ngày 5-3). Tại lễ hội đã có gần 20 tiết mục, trong đó 7 tiết mục ngâm và đọc thơ. Với chủ đề “Hướng về biển đảo Tổ quốc”, đêm thơ Nguyên tiêu 2015 Bình Phước đã có nhiều bài thơ viết về biển đảo của các tác giả là người trong tỉnh được ngâm và đọc. Đó là bài “Mùa xuân với đảo xa” (Thu Hồng), bài “Xuân trên biển” (của Kim Dung), “Lời từ huyện đảo Trường Sa” (Triệu Quốc Bình), “Từ Trường Sơn đến Trường Sa” (Duy Hiến)...

Thơ viết về biển, đảo tuy chưa được xuất bản lại thành tập riêng nhưng có rất nhiều bài của hàng trăm tác giả sống mãi với thời gian và nhiều bài đã được các nhạc sĩ phổ thành ca khúc. Trong đó có những bài được nhiều người ưa thích như: “Biển” - thơ Xuân Diệu, “Thơ viết ở biển” Hữu Thỉnh, “Biển một bên và em một bên” (thơ Trần Đăng Khoa), “Thuyền và biển” (thơ Xuân Quỳnh), “Giao hưởng biển” (thơ Vũ Thanh Hoa), “Biển bạc đầu nông nổi tuổi hai mươi” (thơ Nguyễn Trọng Tạo), “Biển núi em và sóng” (thơ Đỗ Trung Quân), “Núi và biển Nha Trang” (thơ Hồ Tịnh Tâm), “Tổ quốc nhìn từ biển” (thơ Nguyễn Việt Chiến)... Trong những năm qua, nhất là khi trên biển Đông, quyền chủ quyền tại các khu vực biển, đảo của nước ta bị các thế lực ngoại bang đe dọa, xâm phạm; những bài thơ, bài hát về biển đảo đã có tác động to lớn đến công tác tuyên truyền, vận động toàn dân hướng về biển đảo thiêng liêng. Cả nước chung sức vì biển đảo với những phong trào thiết thực; đặc biệt là phong trào toàn dân cùng góp đá xây Trường Sa.

“Nếu Tổ quốc đang bão giông từ biển/Có một phần máu thịt ở Hoàng Sa/Ngàn năm trước con theo cha xuống biển/Mẹ lên rừng thương nhớ mãi Trường Sa”. Khổ thơ mở đầu của bài thơ “Tổ quốc nhìn từ biển” đã khai quát và khẳng định Hoàng Sa và Trường Sa là một phần máu thịt thiêng liêng không thể tách rời của đất nước Việt Nam tự ngàn đời. Biển, đảo trong thơ luôn hiện lên với những hình ảnh chủ quyền thiêng liêng, bất khả xâm phạm. Nơi ấy có các chiến sĩ hải quân, có những ngư dân ngày đêm bám biển, họ là cột mốc vững vàng nơi biển khơi: “Ở nơi đây em biết/Biển Đông nổi bão rồi/Những ngư dân bám biển/Cùng anh giữ biển khơi...” (Cùng anh lính đảo của Bùi Nguyệt). Giữ vững biển đảo của Tổ quốc là nhiệm vụ của toàn Đảng, toàn dân và toàn quân ta. Văn nghệ sĩ với trọng trách và vai trò tiên phong, sáng tác nên những tác phẩm về biển đảo ca ngợi nhiệm vụ ấy. Và ngược lại, biển đảo của Tổ quốc là nguồn đề tài vô tận cho văn nghệ sĩ sáng tác. Thơ ca về biển đảo và biển đảo luôn hiện lên lấp lánh, vẹn nguyên trong những tác phẩm thi ca Việt Nam.

Hà Thanh