BERTHIER - Thống chế Pháp

BP - Louis Alexanhdre Berthier sinh năm 1753 tại Fancai trong gia đình có cha là sĩ quan quân đội Pháp. Năm 13 tuổi, ông đi lính vào đơn vị do cha mình chỉ huy để được học tập và rèn luyện trở thành sĩ quan ưu tú. Năm 1780, Berthier được điều sang làm tham mưu cho tướng quân Rochambeau và sang Mỹ trấn áp phong trào đấu tranh chống thuộc địa của người dân Bắc Mỹ. Năm 1789, cách mạng Pháp bùng nổ, Berthier về nước để tham gia cuộc khởi nghĩa với nhân dân.

Cuộc khởi nghĩa của nhân dân Pháp thất bại, ông bị tước quân tịch. Tháng 3-1795, ông trở lại quân đội với chức vụ lữ đoàn trưởng. Sau đó, ông được điều sang Ý để giữ chức Tham mưu trưởng quân đội Pháp - Ý đóng tại vùng núi Apls. Vài tháng sau ông được phong hàm Sư đoàn trưởng rồi Tổng tham mưu trưởng quân đội của Napoleon. Từ đây, Berthier và Napoleon sát cánh cùng nhau như hình với bóng nên nhân dân và binh sĩ Pháp gọi ông là “vợ của Napoleon” cho đến khi vị hoàng đế này thoái vị vào năm 1814. Với vai trò là Tổng tham mưu trưởng, Berthier chỉ huy 6 tướng, 8 đại tá và phụ trách toàn bộ kế hoạch quân sự, quản lý quân đội và hậu cần của Napoleon. Năm 1804, Napoleon phong Berthier hàm nguyên soái lục quân. Trong chiến tranh Pháp - Ai Cập, Berthier phát huy được tài năng chỉ huy của mình. Đồng thời ông còn thể hiện lòng dũng cảm tuyệt vời lúc đánh trận. Berthier cũng là người xây dựng mối quan hệ vững chắc, tương trợ giữa hậu phương và tiền tuyến để cổ vũ tinh thần chiến đấu của binh sĩ ở mặt trận. Đặc biệt, ông còn hoạch định ra các kế hoạch, biến các chiến thuật, chiến lược phức tạp thành giản đơn để binh sĩ thực hiện hiệu quả nhất.

Năm 1812, khi Pháp rút khỏi cuộc chiến tranh với người Nga, Berthier lại thể hiện vai trò của mình khi duy trì kỷ luật quân đội và quản lý thuộc cấp. Nhờ vậy, binh sĩ của Napoleon đã không nản chí mà liên tục giành nhiều thắng lợi lớn trong năm 1813. Tháng 1-1814, Berthier bị thương, khó thực hiện vai trò của mình nên ông đã đề nghị Napoleon thoái vị, đình chiến để tìm cơ hội khác.

Khi Napoleon bị lưu đày, Berthier vẫn giữ nguyên quân hàm và những vinh quang trong nghiệp lính dưới vương triều mới. Khi Napoleon trở lại Pháp nắm quyền, nhiều tướng tá quân đội quay lại phục vụ vị hoàng đế này. Còn Berthier quyết tâm bảo vệ vua Louis XVIII rời khỏi Paris an toàn rồi tuyên bố giải ngũ về lập nông trại ở Bavarian. Vua Napoleon thất vọng vì Berthier giải ngũ và cảm thấy đây là một tổn thất lớn đối với vương triều mình nên ra sức mời gọi. Thế nhưng, Berthier đã từ giã cõi đời khi 61 tuổi.

Lịch sử quân sự thế giới đánh giá Berthier là nhà tham mưu vĩ đại nhất và nhờ có vai trò của ông mà Napoleon mới giành được những vinh quang cho mình. Napoleon đã từng viết, Berthier chưa bao giờ làm tôi thất vọng và nếu còn sự cống hiến của Berthier thì quân đội Pháp không thể nào thất bại tại Waterloo. Theo giới nghiên cứu, tài năng của Berthier không chỉ thể hiện ngoài tiền tuyến mà chính là ở vị trí tham mưu trưởng, ông đã điều binh khiển tướng tài tình giữa các các bộ phận tạo nên khối đồng nhất trong hoàn thành một mục tiêu. Chính yếu tố này mà các nước đế quốc Mỹ, Anh, Hà Lan... phải học tập và áp dụng trong suốt thời gian dài trước khi bộ phận điện đài, thư tín mặt trận hay lính thông tin xuất hiện truyền đạt mệnh lệnh, kế hoạch chiến đấu. Ngoài ra, tài năng của ông còn thể hiện vấn đề kết hợp giữa hành quân tác chiến và kế hoạch điều phối, cung ứng hậu cần để tạo sự thành công cho chiến dịch. 

Tấn Hòa