Bác Hồ viết thơ trung thu cho thiếu nhi

Sinh thời Bác Hồ luôn dành tình cảm và sự quan tâm đặc biệt cho trẻ em, những chủ nhân tương lai của đất nước: Ai yêu nhi đồng bằng Bác Hồ Chí Minh... Những lời đó Bác viết từ đáy lòng mình và mỗi chúng ta đều ghi nhớ. Nhân dịp Tết Trung thu, chúng ta đọc lại những bài thơ trung thu của Bác viết cho thiếu nhi mới thấy rõ “muôn vàn tình thương yêu” của Bác Hồ dành cho các cháu.

Trước cách mạng tháng Tám 1945, đất nước ta phải chịu cảnh lầm than, nô lệ, trẻ em lúc đó: Học hành, giáo dục đã không/ Nhà nghèo lại phải làm công cày bừa/ Sức còn yếu, tuổi còn thơ/ Mà đã khó nhọc cũng như người già/ Có khi lìa mẹ, lìa cha/ Để làm tôi tớ người ta bên ngoài. (Kêu gọi thiếu nhi 1941). Vì thế, tuy Tết Trung thu đã có từ lâu nhưng chỉ sau khi cách mạng tháng Tám thành công, đất nước được tự do, độc lập thì trung thu mới thực sự trở thành tết của thiếu nhi nước ta. Từ đó dù ở núi rừng Việt Bắc lãnh đạo kháng chiến nhưng trung thu nào Bác cũng có thư gửi cho các cháu: Trung thu trăng sáng như gương/ Bác Hồ ngắm cảnh nhớ thương nhi đồng/ Sau đây Bác viết mấy dòng/ Gửi cho các cháu tỏ lòng nhớ nhung. (Thư Trung thu - 1951). Tình cảm trìu mến đó cũng là niềm mong mỏi của Bác đối với lớp mầm non tương lai của đất nước: Mong các cháu cố gắng/ Thi đua học và hành/ Tuổi nhỏ làm việc nhỏ/ Tùy theo sức của mình/ Để tham gia kháng chiến/ Để gìn giữ hòa bình/ Các cháu hãy xứng đáng/ Cháu Bác Hồ Chí Minh. (Thư Trung thu - 1952).

Trung thu năm 1953 Bác làm một bài thơ gửi cho các cháu. Cả bài thơ làm theo hai thể loại bốn chữ và sáu - tám đều mang dáng dấp của những câu tục ngữ, ca dao khiến cho các em dễ nhớ, dễ thuộc. Những vần thơ rất vui tươi nhưng thể hiện được cái tâm lớn lao của Người: Chín Tết Trung thu/ Tám năm kháng chiến/ Các cháu khôn lớn/ Bác rất vui lòng/ Thu này Bác gửi thơ chung/ Bác hôn các cháu khắp vùng gần xa/ Thu này hơn những thu qua/ Kháng chiến thắng lợi gấp ba, bốn lần. Là thơ trung thu gửi cho các cháu nhưng Bác cũng bàn đến việc nước, việc cách mạng trong thời kỳ đó. Điều đó cho thấy Bác rất coi trọng vai trò của thiếu nhi trong sự nghiệp xây dựng và bảo vệ Tổ quốc: Phát động nông dân/ Cải cách ruộng đất/ Dân đỡ chật vật/ Hăng hái tăng gia/ Xóm gần cho đến làng xa/ No cơm áo ấm, theo đà tiến lên.../ Chính huấn chỉnh quân/ Bộ đội cố gắng/ Quyết chí quyết thắng/ Giệt giặc lập công. Phần kết của bài thơ như vút lên với giai điệu chiến thắng: Khắp nơi Nam, Bắc, Tây, Đông/ Đưa tin thắng trận cờ hồng tung bay/ Các cháu vui thay!/ Bác cũng vui thay!/ Thu sau so với thu này vui hơn.

Lời tiên đoán của Bác đã trở thành sự thật, ngày 7-5-1954 chiến thắng Điện Biên Phủ đã kết thúc 80 năm đô hộ của thực dân Pháp. Đây là lần đầu tiên các cháu thiếu nhi được đón Tết Trung thu hòa bình nhưng ở miền Nam bọn can thiệp Mỹ và bè lũ tay sai cố tình chia cắt đất nước nên trong Thư trung thu 1954 Bác viết: Đến ngày Nam, Bắc một nhà/ Các cháu xúm xít, thì ta vui lòng.

Ngày nay thiếu nhi được sống trong hòa bình, được tự do vui chơi và học hành, được Đảng, Nhà nước và toàn dân chăm lo giáo dục bảo vệ. Mỗi độ thu về các em lại háo hức đón Tết Trung thu và đọc thơ Bác. Những lời thơ của Bác viết cho lứa tuổi măng non từ giữa thế kỷ trước vẫn còn đầy bút pháp nghệ thuật của cách nhìn vừa mang tính nhân văn vừa mang tầm chiến lược: Trẻ em như búp trên cành/ Biết ăn ngủ, biết học hành là ngoan.

Bùi Văn Hiền